ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>
นิติศาสตร์
"วิชากฎหมาย" ร่องรอยแห่งวิชานิติศาสตร์ ปรากฎมาแต่อดีตเป็นเวลาหลายพันปีมาแล้ว นิติศาสตร์ประกอบด้วยกฎหมายสองระบบคือ ระบบคอมมอนลอว์ ซึ่งเป็นระบบกฎหมายที่มิได้เขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษร และระบบประมวลกฎหมายคือ กฎหมายที่บัญญัติไว้เป็นลายลักษณ์อักษร ในประเทศที่ใช้ระบบคอมมอนลอว์นั้น ศึกษากฎหมายจากคำพิพากษาของศาลเป็นประการสำคัญ ส่วนในประเทศที่ใช้ประมวลกฎหมายยึดตัวบทกฎหมาย ที่บัญญัติไว้เป็นหลัก คำพิพากษาของศาลสูงเป็นเพียงตัวอย่างประกอบ
นิติศาสตร์ ที่ศึกษากันอยู่เวลานี้ ประกอบด้วยกฎหมายสาขาใหญ่ ๆ สามสาขาคือ
1. กฎหมายมหาชน
เป็นกฎหมายที่กำหนดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับราษฎร ในฐานะเป็นฝ่ายปกครองราษฎร
อันมีกฎหมายดังต่อไปนี้
ก. กฎหมายรัฐธรรมนูญ เป็นกฎหมายกำหนดโครงสร้างของรัฐ
และระบอบการปกครองประเทศ กฎหมายนี้ถือว่าเป็นใหญ่กว่ากฎหมายทั้งปวง
บทบัญญัติของกฎหมายอื่นใด หากขัดแย้งกับบทบัญญัติกฎหมายรัฐธรรมนูญแล้ว
ถือว่าเป็นโมฆะ ไม่มีผลบังคับ
ข. กฎหมายปกครอง เป็นกฎหมายที่จัดระเบียบการปกครองประเทศ
ซึ่งอาจประกอบด้วย พระราชบัญญัติต่าง ๆ
ค. กฎหมายอาญา เป็นกฎหมายที่กำหนดลักษณะความผิด
และโทษที่ลงแก่ผู้กระทำผิด
ง. กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เป็นกฎหมายที่กำหนดระเบียบ
และวิธีดำเนินกระบวนพิจารณาคดีอาญา เช่น การสอบสวน อำนาจศาล การยื่นฟ้อง
การพิจารณา การรับฟังพยานหลักฐาน การตัดสินคดี และการอุทธรณ์ฎีกา
จ. กฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง
เป็นกฎหมายที่กำหนดวิธีการเกี่ยวกับการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีแพ่ง
ฉ. ธรรมนูญศาลยุติธรรม เป็นกฎหมายที่จัดวางระเบียบการศาลยุติธรรม
เช่น การจัดตั้งและยุบเลิกศาล อำนาจศาล องค์คณะผู้พิพากษา
และอำนาจผู้พิพากษาในการพิจารณาตัดสินคดี
2. กฎหมายเอกชน
หรืออีกนัยหนึ่งว่ากฎหมายแพ่ง
ซึ่งเป็นกฎหมายที่ว่าด้วยความเกี่ยวพันระหว่างเอกชนต่อเอกชน
ซึ่งมีฐานะทางกฎหมายเท่ากัน มีกฎหมายแพ่งว่าด้วยบุคคล ว่าด้วยทรัพย์
ว่าด้วยนิติกรรม ว่าด้วยหนี้ ว่าด้วยการซื้อขายแลกเปลี่ยน
ว่าด้วยจำนำจำนองค้ำประกัน ว่าด้วยการรับขน ว่าด้วยการรับฝาก ว่าด้วยการกู้ยืม
ว่าด้วยประนีประนอมความ ว่าด้วยเช่าทรัพย์ ว่าด้วยตั๋วเงิน ว่าด้วยประกัน
ว่าด้วยหุ้นส่วน สมาคม ว่าด้วยครอบครัว และว่าด้วยมรดก
3. กฎหมายระหว่างประเทศ
เป็นกฎหมายว่าด้วยความเกี่ยวพันระหว่างรัฐต่อรัฐด้วยกัน แบ่งได้เป็นสามสาขาคือ
ก. กฎหมายระหว่างปวระเทศแผนกคดีเมือง
ซึ่งว่าด้วยความสัมพันธ์ระหว่างรัฐต่อรัฐ
ในฐานะที่เป็นบุคคลตามกฎหมายระหว่างประเทศ เช่นการรับรองรัฐ การทูต
การปักปันเขตแดน การทำสนธิสัญญา การใช้ทะเลหลวง องค์กรระหว่างประเทศ
และหลักเกณฑ์ในการสงคราม
ข. กฎหมายระหว่างประเทศ แผนกคดีบุคคล
เป็นกฎหมายที่วางหลักความสัมพันธ์ระหว่างรัฐต่อรัฐในทางแพ่ง
เช่นหลักเกณฑ์ในการใช้กฎหมาย เกี่ยวกับการสมรสของคนต่างด้าว
การได้สัญชาติของคนต่างงด้าวกรณีสมรส การได้สัญชาติของบุตรคนต่างด้าว
หลักเกณฑ์ในการเลือกกฎหมาย ที่จะพึงใช้บังคับกับสัญญาที่ทำโดยคู่สัญญา
ซึ่งอยู่ในประเทศต่างกัน ว่าจะใช้กฎหมายของประะเทศใดบังคับ
ค. กฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีอาญา
เป็นกฎหมายที่กำหนดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐต่อรัฐด้วยกันในทางคดีอาญา
เช่นกำหนดว่า ความผิดอาญาที่ได้กระทำนอกประเทศลักษณะใดบ้าง
ที่จะพึงฟ้องในประเทศได้ ตลอดจนกำหนดวิธีการ
และหลักเกณฑ์ในการส่งผู้ร้ายข้ามแดน
>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>