ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>
มหาสุรสิงหนาท
เป็นสร้อยพระนามของสมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท เรียกอีกพระนามหนึ่งว่า สมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท พระอนุชาธิราชของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ พระองค์มีพระนามเดิมว่า บุญมา พระบิดาชื่อ พระพินิจอักษร (ทองดี) พระมารดาชื่อ ดาวเรือง เมื่ออายุได้ 16 ปี ในปี พ.ศ.2302 บิดาได้นำไปถวายตัวเป็นมหาดเล็ก ในสมเด็จพระเจ้าเอกทัต ต่อมาได้เลื่อนเป็น นายสุดจินดา เมื่อปี พ.ศ.2306
ในปี พ.ศ.2310 เมื่อกรุงศรีอยุธยาใกล้เสียแก่ข้าศึก นายสุดจินดา (บุญมา) ได้ปรึกษากับเพื่อนชายอีกสามคน หนีออกจากวงล้อมของข้าศึก ไปหาหลวงยกระบัตร (ทองด้วง) พี่ชายที่เมืองราชบุรี จากนั้นได้เดินทางไปร่วมกู้บ้านเมืองกับพระยาตาก และได้แวะรับเอามารดาของพระยาตาก ที่บ้านแหลม เมืองสมุทรสงคราม ไปให้พระยาตาก ด้วย พระยาตากรับนายสุดจินดาให้เข้ารับราชการด้วย และแต่งตั้งขึ้นเป็น พระมหามนตรี เจ้ากรมตำรวจในขวา ศักดินา 2,000
พระมหามนตรี ร่วมกู้แผ่นดินมากับพระยาตาก จนยึดกรุงศรีอยุธยาได้แล้วสถาปนาเมืองธนบุรี เป็นราชธานีในปลายปี พ.ศ.2310 พระมหามนตรี ออกไปรับ หลวงยกกระบัตร (ทองด้วง) จากเมืองราชบุรี เข้ามารับราชการอยู่กับพระยาตากด้วย ซึ่งก็ได้โปรดเกล้า ฯ ให้เป็นที่ พระราชวรินทร์ เจ้ากรมตำรวจขวา
พระมหามนตรี (บุญมา) เกิดมาเป็นนักรบกู้แผ่นดิน และรบชนะเกือบทุกครั้ง จนแม่ทัพพม่ายอมเรียกท่านว่า "พระยาเสือ" ท่านได้ออกศึกในราชการสงคราม ที่มิได้หยุดพักเลย ตลอดเวลา 35 ปี ระหว่างรับราชการอยู่สองแผ่นดินคือ ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าตากสิน ฯ 16 ครั้ง และในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ 8 ครั้ง
ในปี พ.ศ.2311 ได้ร่วมกับ พระราชวรินทร์ (ทองด้วง) ตี ก๊กเจ้าพิมาย ที่เมืองนครราชสีมา เสร็จศึกครั้งนี้ พระราชวรินทร์ (ทองด้วง) ได้เลื่อนเป็น พระยาอภัยรณฤทธิ์ และพระมหามนตรี (บุญมา) ได้เลื่อนเป็น พระยาอนุชิตราชา
พ.ศ.2313 ร่วมกับกองทัพหลวงตี ก๊กเจ้าพระยาฝาง ได้หัวเมืองเหนือส่วนกลางทั้งหมด พระยาอนุชิตราชา (บุญมา) ซึ่งได้เลื่อนเป็น พระยายมราช อยู่ก่อน ได้เลื่อนเป็น เจ้าพระยาสุรสีห์พิษณุวาธิราช และโปรดเกล้า ฯ เลื่อน พระยาอภัยรณฤทธิ์ (ทองด้วง) เป็น พระยายมราช ซึ่งต่อมาไม่ช้าก็ได้เลื่อนเป็น เจ้าพระยาจักรี
พ.ศ.2320 ตีทัพเจ้าอิน แห่งนครจำปาศักดิ์ ได้เมืองจำปาศักดิ์กับเมืองทางภาคตะวันออก เฉียงเหนือได้อีกหลายเมือง เสร็จศึกคราวนี้ เจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง) ได้เลื่อนเป็น สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก พ.ศ.2321 ร่วมกับ สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ตีกรุงศรีสัตนาคนหุต (ล้านช้าง) ยกไปตีเมืองเวียงจันทน์ ล้อมอยู่สี่เดือน จึงตีได้ และได้อัญเชิญพระพุทธมหามณีรัตนปฎิมากร (พระแก้วมรกต) กับพระบาง จากเวียงจันทน์ ลงมาด้วย พ.ศ.2323 ปราบจลาจลในกรุงกัมพูชา ร่วมกับสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก พอเกิดจลาจลในกรุงธนบุรี ต้องยกทัพกลับมาปราบจลาจล
เมื่อสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์แล้ว ท่านได้รับสถาปนาขึ้นเป็น สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ตำแหน่งมหาอุปราช (วังหน้า) พ.ศ.2328 พระองค์ทรงทำสงครามเก้าทัพ เอาชนะข้าศึกได้ด้วยความกล้าหาญ เด็ดเดี่ยว และพระปรีชาสามารถ แล้ขับไล่พม่าออกจากหัวเมืองปักษ์ใต้ จากนั้นได้เลยไปปราบหัวเมืองปัตตานี ที่เอาใจออกห่าง ทำให้เมืองกลันตันและเมืองตรังกานู อ่อนน้อมขอขึ้นกับกรุงเทพ ฯ ด้วย พระองค์เสด็จสวรรคตเมื่อปี พ.ศ.2346 พระชนมายุได้ 60 พรรษา
>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>
