ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

เกร็ดความรู้ จากสารานุกรมไทย

ม้าม

เป็นอวัยวะที่อยู่ภายในร่างกายตรงบริเวณชายโครงซ้ายลึกเข้าไปทางส่วนหลัง และอยู่หลังกระเพาะอาหารตรงระดับซีโครงซีที่ 9 - 10 และ 11 พื้นผิวด้านบนสัมผัสกับส่วนซี่โครงของกะบังลม ส่วนพื้นผิวด้านล่างสัมผัสกับกระเพาะอาหาร ตับอ่อน ไตข้างซ้ายและลำไส้ใหญ่ส่วนโค้งพับทางด้านซ้าย มีลักษณะอ่อนนุ่มคล้ายยางลบ มีสีม่วง เคลื่อนไหวได้เล็กน้อย

ขนาดของม้ามแตกต่างกันได้มากตามอายุปรกติโตประมาณกำปั้น โดยเฉลี่ยหนักประมาณ 150 กรัม ภายในบ้านมีหลอดเลือดมากมาย ภายนอกมีเยื่อบุช่องท้องลักษณะพังผืดบาง ๆ หุ้มอยู่โดยรอบยกเว้นบริเวณขั้วม้าม ซึ่งเป็นทางเข้าของหลอดเลือดแดงและทางออกของหลอดเลือดดำ ม้ามมีหน้าคือ

ก. สร้างเม็ดเลือดแดงในช่วงอายุที่ยังเป็นเอมบริโอ คือ เมื่อทารกอยู่ในครรภ์มารดา เมื่อพ้นระยะนี้ไปแล้ว ก็สิ้นสุดหน้าที่

ข. เป็นเครื่องกรองเลือด เช่นเดียวกับต่อมน้ำเหลือง เม็ดเลือดแดงที่ถึงอายุขัย (ประมาณ 120 วัน) จะถูกทำลาย ซากของเม็ดเลือดแดง จะถูกเซลล์ที่พิเศษกิน ส่วนฮีโมโกลบินจะแตกตัวแล้วนำไปสู่ตับ โกลบินจะถูกนำไปเก็บที่คลังของโปรตีน หรือถูกขับถ่ายออกทางปัสสาวะ ภายหลังที่ถูกทำลายไป ฮีมจะถูกแยกออกเป็นเหล็ก โดยเหล็กนี้จะถูกเก็บไว้ และนำมาใช้สร้างเม็ดเลือดแดงอีก ส่วนสารสีก็จะถูกตับเปลี่ยนแปลงได้ เป็นสีน้ำดี แล้งถูกขับออกทางอุจจาระ (เป็นสีของอุจจาระ) การสร้างและการทำลายเม็ดเลือดแดง เกิดขึ้นในอัตราเดียวกัน ทำให้จำนวนเม็ดเลือดแดงคงที่อยู่เสมอ

ค.  เป็นคลังเก็บเลือด มีเลือดเก็บอยู่ในม้าม ประมาณ 350 มล . ไว้สำรองใช้ในยามฉุกเฉิน ม้ามจะบีบตัวขับเลือดเข้าสู่การไหลเวียนได้ประมาณ 200 มล. การออกกำลังกายอย่างรุนแรง ทำให้ร่างกายต้องการเลือดไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ เช่น กล้ามเนื้อ ปอด หัวใจ ฯลฯ เพิ่มมากขึ้นกว่าในภาวะฟัก ในการนี้ร่างกายจะได้รับเลือดจากอวัยวะอื่น ๆ เพิ่มขึ้น เช่น จาก ม้าม ตับ กระเพาะอาหาร ลำไส้ และไต เพราะอวัยวะต่าง ๆ เหล่านี้จะได้รับเลือดลดลงจากเดิม ถึงร้อยละแปดสิบ โดยการทำงานของประสาทซิมพะเทติก

ม้าม ยังมีหน้าที่เหมือนเนื้อเยื่อ น้ำเหลือง (ระบบน้ำเหลือง) คือ

ก. ทำลายแบคทีเรีย และขจัดสิ่งแปลกปลอมโดยเซลล์ ที่มีหน้าที่ทำลาย
ข. สร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย
ค. ส่งน้ำในเนื้อเยื่อกลับคืนเข้าสู่การไหลเวียนของเลือด เมื่อมีน้ำมากอยู่ในที่ว่างระหว่างเซลล์ น้ำ (และโปรตีน) จะถูกนำกลับสู่เลือดในระบบน้ำเหลือง

ม้าม ไม่ใช่อวัยวะที่จำเป็นต่อร่างกายชนิดที่จะขาดเสียมิได้ เพราะมีเนื้อเยื่อพิเศษที่สร้างเลือด สามารถทำหน้าที่แทนม้ามได้ ถ้าจำเป็นอาจตัดม้าม ทิ้งได้

>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>

แชร์ไปที่ไหนดี แชร์ให้เพื่อนสิ แชร์ให้เพื่อนได้ แชร์ให้เพื่อนเลย