สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>
ความหมายการเมืองการปกครอง
รัฐ (State)
ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับสังคม
รัฐธรรมนูญ (Constitution)
กฎหมาย (Law)
อำนาจอธิปไตย
รัฐสภา พรรคการเมืองและการเลือกตั้ง
ประชาชนกับบทบาททางการเมือง
ลัทธิการเมืองและเศรษฐกิจ
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
การเมืองการปกครองไทย
ระบบเศรษฐกิจและระบบการปกครอง
ธรรมาภิบาล
บรรณานุกรม
การเมืองการปกครองไทย
พื้นฐานประชาธิปไตยของคณะราษฎร
การยึดอำนาจการปกครองของคณะราษฎรได้ประกาศวัตถุประสงค์และนโยบายอย่างแน่วแน่ว่า ต้องการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นการปกครองระบอบประชาธิปไตยเพื่อให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมในทางการเมืองการปกครองเหมือนกับอารยประเทศ แต่คำพูดคำแถลงหรือนโยบายนั้นจะไม่มีผลถ้าหากมิได้นำมาปฏิบัติ การปกครองในระบอบประชาธิปไตยของไทยจะบรรลุเป้าหมายหรือไม่นั้น ผู้มีอำนาจทางการเมืองจึงมีความสำคัญมากในอันที่ถือปฏิบัติตามหลักอย่างจริงจังและด้วยใจจริง มิใช่เป็นประชาธิปไตยแต่เพียงคำพูดหรือหลักการเท่านั้น
จุดเริ่มแรกของการปกครองในวิถีทางประชาธิปไตยภายหลังการปฏิวัติ 2475 เสร็จสิ้นแล้วก็คือ การจัดให้มีการเลือกตั้งทั่วไปขึ้นเป็นครั้งแรกในเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2476 ซึ่งทำให้ประชาชนได้มีบทบาทอยู่บ้างหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครอง แต่เมื่อพิจารณาลักษณะที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญขณะนั้นแล้วจะเห็นว่า การให้มีการเลือกตั้งที่คณะราษฎรจัดขึ้นนี้ เป็นไปแต่เพียงช่วยให้เกิดรูปแบบที่ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ของระบบประชาธิปไตยเท่านั้นเพราะเหตุว่า นอกจากจะให้มีผู้แทนราษฎรที่มาจากการเลือกตั้งของประชาชน ไม่ว่าจะโดยทางตรงหรือทางอ้อมแล้ว รัฐบาลหรือคณะราษฎรยังมีสมาชิกประเภทสองซึ่งได้รับการแต่งตั้งจากรัฐบาลเป็นผู้สนับสนุนอำนาจของรัฐบาลอยู่อีกด้วยเท่า ๆ กันทำให้ผู้แทนราษฎรโดยเลือกตั้งเป็นเพียงส่วนประกอบของรัฐสภาให้ครบรูปลักษณะระบอบประชาธิปไตยเท่านั้น ข้อแม้นี้จะมองใน แง่ความจำเป็นของคณะราษฎรที่ยังต้องสงวนอำนาจบางอย่างไว้ เพื่อความอยู่รอดจึงสร้างกลไกของการบริหารขึ้นอย่างเข้มแข็ง กรณีเช่นนี้เองที่อาจกล่าวได้ว่าการเริ่มต้นระบอบประชาธิปไตยของประเทศไทยนั้นมีมาในลักษณะซึ่งกำหนดแบบผิด ๆ ไว้ตั้งแต่เริ่มต้น ซึ่งจะเห็นได้ว่ารัฐบาลในชุดต่อ ๆ มาหลังจากนั้นจนในปัจจุบันก็ยังถือลักษณะดังกล่าวนี้อยู่อย่างไม่เปลี่ยนแปลง ด้วยการยังคงมีสมาชิกสภาผู้แทนประเภทสอง โดยการแต่งตั้งไว้โดยเหตุผลที่เป็นอย่างเดียวกัน สมัยการเริ่มต้นระบอบประชาธิปไตยของประเทศไทย คือข้ออ้างที่ว่าราษฎรยังไม่มีความรู้และความเข้าใจในการปกครองเพียงพอ
การเลือกตั้งในระยะหลังมีลักษณะที่ใกล้เคียงกับความหมายของอำนาจอธิปไตยมากขึ้น คือ ได้มีการจัดการเลือกตั้งผู้แทนราษฎรโดยตรงไม่ทำโดยทางอ้อมเหมือนการทำการเลือกตั้งคราวแรก แต่ฝ่ายบริหารก็ยังคงมีอำนาจมากอยู่เหมือนเดิม เพราะมีกำลังทางทหารสนับสนุนอยู่เบื้องหลังตลอดมา และวัฒนธรรมทางการเมืองที่มีพลังทางทหารเข้าหนุนหลังให้รัฐบาลสามารถมีอำนาจอยู่ได้หรือให้เป็นไปตามความต้องการของทหารยังมีมาจนถึงปัจจุบัน
แม้ว่าจะให้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนอย่างอิสระเป็นประชาธิปไตยมากขึ้นตลอดระยะเวลาจนถึงสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 1 คณะราษฎรไม่ยอมให้มีการจัดตั้งพรรคการเมืองขึ้น คงมีแต่คณะราษฎรเท่านั้นเป็นพรรคการเมืองพรรคเดียว จึงตกอยู่ในลักษณะการผูกขาดทางการเมืองเหมือนเดิม
แต่ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลงแล้ว ฝ่ายพลเรือนได้มีโอกาสจัดตั้งรัฐบาลขึ้นบริหารประเทศ ทำให้เห็นความสำคัญของพรรคการเมืองต่าง ๆ ด้วยความคิดเห็นว่า หากประเทศจะมีพรรคการเมืองพรรคเดียวนั้น ไม่ถูกต้องตามระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยจึงได้สั่งยุบคณะราษฎรเสีย คณะราษฎรจึงกลายเป็นสมาคมธรรมดาไป
เมื่อความประสงค์ของหลาย ๆ ฝ่ายคิดที่จะจัดตั้งพรรคการเมืองขึ้น จึงทำให้เกิดพรรคการเมืองขึ้นหลังจากการสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สองคือ พรรคก้าวหน้า พรรคสหชีพ พรรคแนวรัฐธรรมนูญ พรรคประชาชน และพรรคกสิกร เป็นต้น ฉะนั้นจึงกล่าวได้ว่า คณะราษฎรถึงแม้ว่าการดำเนินการทางการเมืองนั้นจะไม่เป็นไปตามหลักสากลของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยเท่าไรนัก แต่ก็ถือว่าเป็นแบบอย่างขั้นพื้นฐานของการดำเนินการปกครองที่เป็นวิถีทางประชาธิปไตย จึงทำให้เป็นรูปแบบให้การศึกษาที่สร้างความรู้ความเข้าใจแก่ประชาชนในรุ่นหลังสืบมา
การปกครองไทยสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์
สมัยกรุงสุโขทัย
ลักษณะการปกครอง
พ่อขุนรามคำแหงปรับปรุงการปกครอง
สมัยกรุงศรีอยุธยา
ลักษณะการปกครอง
การจัดการปกครองสมัยพระบรมไตรโลกนาถ
สมัยกรุงรัตนโกสินทร์
การปกครองสมัยรัชกาลที่ 5
การปฏิรูปการปกครองส่วนกลาง
การปฏิรูปการปกครองส่วนภูมิภาคและส่วนท้องถิ่น
การปกครองสมัยรัชกาลที่ 6
การปรับปรุงโครงสร้างการปกครอง
การปกครองรัชกาลที่ 7
ทรงปรับปรุงการปกครอง
การปกครองในสมัยประชาธิปไตย
กระแสความคิดการปกครองแบบประชาธิปไตย
มูลเหตุที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475
หลัก 6 ประการของคณะราษฎร
เค้าโครงเศรษฐกิจของหลวงประดิษฐ์ธรรมนูญ
พื้นฐานประชาธิปไตยของคณะราษฎร
รัฐสภาในระบอบประชาธิปไตยของไทย
รัฐสภาไทย
บทบาทและอำนาจหน้าที่รัฐสภา
การใช้อำนาจของรัฐสภา
การเสนอร่างพระราชบัญญัติ
การพิจารณาร่างพระราชบัญญัติของสภาผู้แทนราษฎร
การพิจารณาร่างพระราชบัญญัติของวุฒิสภา
การเสนอญัตติ
การตั้งกระทู้ถามและตอบกระทู้ถาม
การปฏิบัติหน้าที่ในฐานะกรรมาธิการ
หลักประกันของสมาชิกรัฐสภา
ประชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521
สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย
หน้าที่ของชนชาวไทย
แนวนโยบายแห่งรัฐ
รัฐสภา
วุฒิสภา
สภาผู้แทนราษฎร
สมัยประชุมสามัญของรัฐสภา
ที่มาของคณะรัฐมนตรี
คณะรัฐมนตรีกับอำนาจทางการเมือง
คณะรัฐมนตรีกับฝ่ายบริหาร
การสิ้นสุดของคณะรัฐมนตรี
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ตุลาการรัฐธรรมนูญ
รัฐบาลในระบอบประชาธิปไตย