ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>
มิลินทปัญหา
ฉบับแปลในมหามกุฏราชวิทยาลัย
วรรคที่สอง
1 ขุททานุขุททกปัญหา
พระเจ้ามิลินท์ตรัสว่า "พระผู้เป็นเจ้านาคเสน พระพุทธพจน์นี้
พระผู้มีพระภาคแม้ตรัสแล้วว่า 'ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
เราตถาคตแสดงธรรมเพื่อความตรัสรู้ยิ่ง มิได้แสดงธรรมเพื่อความไม่ตรัสรู้ยิ่ง ดังนี้
ส่วนว่าในวินัยบัญญัติ พระองค์ตรัสแล้วอย่างนี้อีกว่า 'ดูก่อนอานนท์
พระสงฆ์เมื่อจำนง จงเลิกถอนสิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับ
โดยกาลที่เราตถาคตล่วงไปแล้ว' ดังนี้ พระผู้เป็นเจ้านาคเสน
สิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับ โดยกาลที่พระองค์ล่วงไปแล้ว
พระผู้เป็นเจ้านาคเสน ถ้าว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้วว่า 'ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
เราตถาคตแสดงธรรมเพื่อความตรัสรู้ยิ่ง มิได้แสดงธรรมเพื่อความไม่ตรัสรู้ยิ่ง'
ดังนี้, ถ้าอย่างนั้น คำที่ว่า 'ดูก่อนอานนท์โดยกาลที่เราผู้ตถาคตล่วงไปแล้ว
พระสงฆ์เมื่อจำนงจะเลิกถอนสิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับเสีย ก็เลิกถอนเถิด'
ดังนี้ นั้นผิด ถ้าพระตถาคตตรัสแล้วในวินัยบัญญัติอย่างนี้ว่า 'ดูก่อนอานนท์
โดยกาลที่เราผู้ตถาคตล่วงไปแล้ว พระสงฆ์เมื่อจำนง
จะเลิกถอนสิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับเสีย ก็จงเลิกถอนเถิด' ดังนี้,
ถ้าอย่างนั้นคำที่ว่า 'ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราตถาคตแสดงธรรมเพื่อความตรัสรู้ยิ่ง
มิได้แสดงธรรมเพื่อความไม่ตรัสรู้ยิ่งแล้ว' ดังนี้ แม้นั้นเป็นผิด
ปัญหาแม้นี้สองเงื่อน ละเอียดสุขุม ละเอียดด้วยดีแล้ว ลึก ๆ ด้วยดีแล้ว
อันบัณฑิตพึงให้เห็นโดยยาก มาถึงพระผู้เป็นเจ้าแล้ว,
พระผู้เป็นเจ้าจงแสดงความแผ่ไพ.ศ.าลแห่งกำลังญาณของพระผู้เป็นเจ้า ในปัญหานั้นเถิด"
ถ
"ขอถวายพระพร พระพุทธพจน์นี้ อันพระผู้มีพระภาคแม้ภาสิตแล้วว่า
'ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราตถาคตแสดงธรรมเพื่อความตรัสรู้ยิ่ง
มิได้แสดงธรรมเพื่อความไม่ตรัสรู้ยิ่ง' ดังนี้ แม้ในวินัยบัญญัติ
พระองค์ตรัสแล้วอย่างนี้ว่า 'ดูก่อนอานนท์ โดยกาลที่เราผู้ตถาคตล่วงไปแล้ว
พระสงฆ์เมื่อจำนง จะเลิกถอนสิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับเสีย
ก็จงเลิกถอนเถิด' ดังนี้ ก็แต่พระตถาคตเจ้าทรงลองใจภิกษุทั้งหลายว่า
'สาวกทั้งหลายของเราผู้ตถาคต เราผู้ตถาคตให้สละละวางสิกขาบท
โดยกาลที่เราผู้ตถาคตล่วงไปแล้ว จักละวางสิกขาบททั้งหลาย
น้อยและน้อยโดยลำดับหรือว่าจักถือเอาสิกขาบททั้งหลาย น้อยและน้อยโดยลำดับ'
จึงตรัสพุทธพจน์นั้น อุปมาเหมือนพระเจ้าจักรพรรดิ
มีพระราชโองการตรัสกะพระราชโอรสทั้งหลายอย่างนี้ว่า 'พ่อทั้งหลาย
มหาชนบทนี้แลมีสาครเป็นที่สุดรอบในทิศทั้งปวง' พ่อทั้งหลาย
เจ้าทั้งหลายยากที่จะกระทำเพื่อจะทรงไว้ด้วยกำลังมีประมาณเท่านั้น,
เจ้าทั้งหลายมาเถิด โดยกาลที่เราล่วงไปแล้ว
เจ้าทั้งหลายละตำบลทั้งหลายที่ตั้งอยู่ในที่สุดแห่งแดน ๆ เสียเถิด, ดังนี้;
พระราชกุมารทั้งหลายเหล่านั้น โดยกาลที่พระชนกล่วงไปแล้ว
จะพึงละวางตำบลทั้งหลายที่ตั้งอยู่ในที่สุดแห่งแดน ๆ เหล่านั้นทั้งปวง
ในชนบทที่ถึงพระหัตถ์แล้วบ้างหรือแล ขอถวายพระพร"
ร "หาไม่
พระผู้เป็นเจ้า ธรรมดาพระมหากษัตริย์ทั้งหลายมีความปรารถนายิ่งนัก,
พระราชกุมารทั้งหลายพึงรวบรวมชนบทสองเท่าสามเท่ายิ่งขึ้นไปกว่าชนบทที่ถึงพระหัตถ์แล้วนั้น
ด้วยความโลภในราชสมบัติ,
พระราชกุมารทั้งหลายเหล่านั้นจะพึงละวางชนบทที่ถึงพระหัตถ์แล้วอะไรเล่า"
ถ
"ขอถวายพระพร พระตถาคตเจ้าเมื่อลองใจภิกษุทั้งหลาย ตรัสแล้วอย่างนี้ว่า
'ดูก่อนอานนท์ โดยกาลที่เราผู้ตถาคตล่วงไปแล้ว
พระสงฆ์เมื่อจำนงจะเลิกถอนสิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับเสีย ก็เลิกถอนเถิด'
ดังนี้ พระพุทธโอรสทั้งหลาย
พึงคุ้มครองรักษาสิกขาบทสองร้อยห้าสิบที่ยิ่งแม้อื่นด้วยความโลภในธรรม
เพื่อความพ้นจากทุกข์, พระพุทธโอรสทั้งหลาย
พึงละวางสิกขาบทที่พระตถาคตทรงบัญญัติไว้แล้วโดยปกติอะไรเล่า ฉันนั้นนั่นเทียวแล"
ร
"พระผู้เป็นเจ้านาคเสน พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพระพุทธพจน์ใดว่า
'สิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับ' ดังนี้, ชนนี้หลงแล้ว
เกิดความสงสัยแล่นไปสู่ความสงสัยโดยยิ่ง ในพระพุทธพจน์นี้ว่า 'สิกขาบทเหล่านั้น
สิกขาบทเหล่าไหน ชื่อว่าสิกขาบทน้อย สิขาบทเหล่าไหน ชื่อว่าสิกขาบทน้อยโดยลำดับ"
ถ
"ขอถวายพระพร สิกขาบททุกกฏ ชื่อว่าสิกขาบทน้อย สิกขาบททุพภาสิต
ชื่อว่าสิกขาบทน้อยตามลำดับ, สองสิกขาบทเหล่านี้
ชื่อว่าสิกขาบททั้งหลายน้อยและน้อยโดยลำดับ แม้พระเถระผู้ใหญ่ทั้งหลายมีแล้วในก่อน
ให้เกิดความสงสัยในปัญหาข้อนี้,
ปัญหานั้นอันพระผู้มีพระภาคมิได้ทรงกระทำในที่อันเดียวกัน
แม้โดยพระเถระทั้งหลายเหล่านั้น ปัญหานี้พระผู้มีพระภาคแสดงแล้ว
เพราะปริยายเพื่อความตั้งมั่นแห่งพระธรรม"
ร
"พระผู้เป็นเจ้า ข้อลี้ลับของพระพุทธเจ้าผู้ชนะแล้ว พระผู้เป็นเจ้าเก็บไว้นานแล้ว
พระผู้เป็นเจ้ามาเปิดแล้ว กระทำให้ปรากฏแล้วในโลก ในกาลนี้ ในวันนี้"
วรรคที่ 1
วรรคที่ 2
ขุททานุขุททกปัญหา
ฐปนียาพยากรณปัญหา
มัจจุภายนปัญหา
มัจจุปาสามุตติกปัญหา
ภควโต ลาภันตรายปัญหา
สัพพสัตตหิตจรณปัญหา
เสฏฐธัมมปัญหา
ตถาคตอเภชชปริสปัญหา
อซานโตปาปกรณอปุญญปัญหา
ภิกขุคณอเปกขภาวปัญหา
วรรคที่ 3
วรรคที่ 4
วรรคที่ 5
วรรคที่ 6
วรรคที่ 7
วรรคที่ 8
วรรคที่ 9