ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

เกร็ดความรู้ จากสารานุกรมไทย

ปาลิไลยก์

เป็นชื่อป่าชัฎแห่งหนึ่ง ซึ่งพระพุทธเจ้าเสด็จหลีกไปประทับอยู่ลำพังพระองค์เดียว มีพญาช้างปาลิไลยก์ รักษาจึงได้ชื่อว่า ป่า "รักขิตวัน" มีเรื่องเล่าว่า ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้าประทับอยู่ ณ โฆสิตาราม ในเมืองโกสัมพี ทรงปรารภถึงภิกษุมากรูปด้วยกัน เป็นผู้ว่ายาก วิวาทกัน ไม่อยู่ในพระพุทธโอวาท ประพฤติตามใจตัวด้วยอำนาจทิฐิมานะ แต่ภิกษุพวกนั้นก็ไม่เอื้อเฟื้อ ยังวิวาทกัน พระพุทธองค์จึงเสด็จไปอยู่ลำพังพระองค์เดียว ในราวไพรรักขิตวัน

สมัยนั้น มีพญาช้างเผือกตัวหนึ่งชื่อ ปาลิไลยก์ เกิดเบื่อหน่ายบริวารทั้งหลาย อยากจะอยู่โดดเดี่ยวตามลำพัง ครั้นเดินเที่ยวมาในชัฏป่าใหญ่ ถึงที่ประทับของพระพุทธเจ้า มีความเลื่อมใสจึงเดินเข้ามาใกล้ หมอบถวายบังคมพร้อมกับมอบกายถวายชีวิต รับเป็นภาระอยู่อุปัฏฐาก

วันหนึ่ง พญาลิงตัวหนึ่ง เห็นพญาช้างปฎิบัติพระพุทธเจ้าก็พอใจ เกิดมีกุศลจิตคิดจะเข้าไปปฎิบัติพระพุทธเจ้าบ้าง จึงนำรวงผึ้งไปถวายพระพุทธเจ้า  ครั้นเห็นพระพุทธเจ้าเสวยน้ำผึ้งที่ตนถวายก็ดีใจ แสดงความยินดีจนตกจากต้นไม้ ถึงแก่ความตายได้ไปเกิดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ด้วยจิตที่เลื่อมใสนั้น

ครั้นออกพรรษาแล้ว บรรดาตระกูลเศรษฐีคฤหบดี ในนครสาวัตถี มี อนาถบิณฑิกเศรษฐี และมหาอุบาสิกาวิสาขา เป็นต้น ได้ส่งข่าวมาถวายพระอานนท์ พุทธอุปัฏฐาก ขอให้กราบทูลอาราธนาพระบรมศาสดา ให้เสด็จไปนครสาวัตถี บรรดาพระภิกษุตามชนบทต่าง ๆ ก็พากันไปหาพระอานนท์ ขอเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อฟังธรรม เมื่อได้ฟังธรรมจากพระพุทธเจ้ามีความว่า

ถ้าบุคคลใดได้สหายที่มีความรู้ รักษาตัวได้ มีปัญญารักจะอยู่ร่วมกับคนดี เป็นเพื่อนร่วมทางเขาก็ควรจะยินดี มีสติย่ำยีอันตรายรอบ ๆ ข้างทั้งปวงเสียแล้ว เที่ยวไปกับสหายผู้นั้น ถ้าหากไม่ได้สหายเช่นนั้น ก็ควรทำตนดังพระราชา ที่ทรงละแว่นแคว้นเสด็จเที่ยวไปแต่ลำพังองค์เดียว... การเที่ยวไปคนเดียวดีกว่า เพราะคนพาลเป็นสหายไม่ได้ และไม่ควรกระทำบาป ควรจะเป็นผู้มีความขวนขวายน้อย เมื่อจบพระธรรมเทศนา พระภิกษุเหล่านั้นก็ได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์

 เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จถึงเขตแดนหมู่บ้าน พระพุทธเจ้าได้ทรงบอกให้ช้างปาลิไลยก์ว่า ตั้งแต่ตรงนี้ไปไม่ใช่ดินแดนของช้างปาลิไลยก์ เป็นที่อยู่ของมนุษย์มีอันตราย ช้างปาลิไลยก์เสียใจ พอพระพุทธเจ้าเสด็จลับสายตาไป ช้างปาลิไลยก์ก็หัวใจวายล้มลงตาย ณ ที่นั้น ด้วยกุศลแห่งความเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า ก็ได้บังเกิดเป็นเทพบุตร ในสวรรค์มีนามว่า ปาลิไลยกเทพบุตร

อาศัยพระพุทธจริยาดังกล่าวนี้ จึงนิยมสร้างพระพุทธรูปปางหนึ่งขึ้นเรียกว่า พระพุทธรูปปางปาลิไลยก์ หรือปางป่าเลไลยก์ พระพุทธรูปปางนี้ อยู่ในท่าอิริยาบทนั่งบนก้อนศิลา ห้อยพระบาททั้งสอง พระหัตถ์ซ้ายคว่ำวางบนพระชานุ (เข่า) ซ้าย พระหัตถ์ขวาหงายวางบนพระชานุขวา

>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>

แชร์ไปที่ไหนดี แชร์ให้เพื่อนสิ แชร์ให้เพื่อนได้ แชร์ให้เพื่อนเลย