ความรู้ทั่วไป สารนิเทศ การศึกษา คอมพิวเตอร์ >>

เกร็ดความรู้ จากสารานุกรมไทย

ศรีลังกา

เป็นประเทศในทวีปเอเชียตอนใต้ เป็นเกาะตั้งอยู่ในมหาสมุทรอินเดีย ทางตะวันออกเฉียงใต้ค่อนไปทางตอนใต้ของประเทศอินเดีย เดิมชาวอังกฤษเรียกว่า ซีลอน จนถึงปี พ.ศ.2515 จึงเปลี่ยนชื่อเป็น ศรีลังกา ซึ่งเป็นชื่อดั้งเดิมของเกาะในภาษาสิงหล มีความหมายว่า "ดินแดนอันแจ่มจรัส"  ส่วนไทยเราเรียกชื่อประเทศนี้ มาแต่ดั้งเดิมว่า ลังกา

ประเทศศรีลังกา มีพื้นที่ 65,610 ตร.กม. ตัวเกาะซึ่งเป็นที่ตั้งของประเทศ มีรูปร่างกลมรี เหมือนลูกขนุน มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 24 ของเกาะทั่วโลก ตั้งอยู่ห่างจากชายฝั่งทะเลของรัฐทมิฬนาฑูของอินเดีย เพียง 32 กม.  เกาะศรีลังกามีความยาวจากเหนือถึงใต้ ประมาณ  435 กม. และมีความกว้างประมาณ 225 กม. ลักษณะภูมิประเทศแบ่งออกได้เป็นสามเขตใหญ่ ๆ คือ

1. เขตภูเขาสูง  อยู่ทางตอนกลางค่อนไปทางตอนใต้ของเกาะ มียอดเขาสูงระหว่าง 2,100 - 2,400 เมตร หลายยอด ยอดที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันดีคือ แอดัมส์พีก ไทยเรียกตามภาษาบาลีว่า สุมนกูฎ สูง 2,243 เมตร บนยอดเขามีแอ่งหิน ลักษณะคล้ายรอยเท้าคน ยาวประมาณ 1.5 เมตร พุทธศาสนิกชนเชื่อว่า เป็นรอยพระพุทธบาท ชาวฮินดูเชื่อว่า เป็นรอยบาทพระศิวะ และในศาสนาอิสลามเชื่อว่า เป็นรอยเท้าของแอดัม ตามคติความเชื่อของชาวฮิบรู

2. เขตที่ราบสูง  บริเวณที่อยู่รอบ ๆ เขตภูเขา โดยเฉพาะทางตอนกลางค่อนไปทางเหนือของเกาะ มีภูมิประเทศเป็นที่ราบสูง ส่วนใหญ่มีป่าไม้ปกคลุม

3. เขตที่ราบชายฝั่ง  บริเวณชายฝั่งตอนใต้ของเกาะเป็นที่ราบแคบ ๆ แต่ทางตอนเหนือที่ราบชายฝั่งแผ่กว้างออก เป็นบริเวณกว้างขวาง เมืองต่าง ๆ ของศรีลังกาส่วนใหญ่ ตั้งอยู่บนที่ราบชายฝั่งนี้

ประชากรของศรีลังกา ประกอบด้วยชนสองเชื้อชาติใหญ่ ๆ  คือ ชาวสิงหล และชาวทมิฬ ที่เหลือเป็นชนกลุ่มน้อยอื่น ๆ อีกร้อยละแปด ได้แก่ ชาวมัวร์ และพวกเลือดผสมชาวผิวขาว ชาวสิงหลมีประมาณร้อยละ 72 เป็นชนชาติรุ่นแรก ๆ ที่อพยพจากตอนเหนือของอินเดีย ภาษาสิงหลมาจากภาษาสันสกฤต ในตระกูลภาษาอินโด - ยุโรเปียน นับถือพระพุทธศาสนา ชาวทมิฬพูดภาษา ในตระกูลทราวิท ส่วนใหญ่นับถือศาสนาฮินดู

ชนกลุ่มน้อยที่มีจำนวนค่อนข้างมากคือ พวกมัวร์ เป็นผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากพ่อค้าชาวอาหรับ ซึ่งมาค้ากับศรีลังกา ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 13 ส่วนหนึ่งแต่งงานกับสตรีในท้องถิ่น และตั้งรกรากชุมชนที่นับถือศาสนาอิสลาม มีประชากรร้อยละเจ็ด ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ทางชายฝั่งตะวันออก ประกอบอาชีพเป็นพ่อค้า พูดภาษาทมิฬ

ศรีลังกา มีประวัติความเป็นมายาวนาน สมัยเป็นอาณาจักร มีปรากฎอยู่ในพงศาวดารหลายฉบับ ฉบับแรกสุดชื่อ มหาวงศ์ เขียนเป็นภาษาบาลี เมื่อราวพุทธศตวรรษที่สิบ เล่าถึงการตั้งราชวงศ์สิงหล ขึ้นในศรีลังกาเป็นครั้งแรก โดยเจ้าชายเชื้อสายชาวเบงกอล ของอินเดียชื่อ วิชัย ได้อพยพ พาผู้คนเข้ามาตั้งถิ่นฐานในศรีลังกา เมื่อปีแรกของพุทธศักราช พงศาวดารฉบับต่อ ๆ มาได้เล่าถึงการปกครองของกษัตริย์องค์อื่น ๆ จนถึงกษัตริย์องค์สุดท้ายของอาณาจักร ซึ่งถูกอังกฤษถอดออกจากราชบัลลังก์ ในปี พ.ศ.2358

พระเจ้าวิชัย กษัตริย์องค์แรกของศรีลังกา ทรงตั้งอาณาจักรสิงหลขึ้น และตั้งราชธานีอยู่ที่เมืองอนุราธปุระ เมืองนี้ดำรงความเป็นราชธานีของลังกายาวนานถึงเกือบพันปี ในพุทธศตวรรษที่สอง พระพุทธศาสนาได้เผยแพร่จากอินเดียเข้ามาในศรีลังกา ส่งผลให้กษัตริย์ของศรีลังกา ในขณะนั้น ทรงประกาศพระองค์เป็นพุทธมามกะ และศรีลังกาได้กลายเป็นศูนย์กลางของพระพุทธศาสนา ฝ่ายเถรวาท ในระยะเวลาต่อมา

อาณาจักรสิงหลถูกกองกำลังของอินเดีย เข้าโจมตีหลายครั้ง ในตอนกลางพุทธศตวรรษที่ 16 จักรพรรดิ์ของอาณาจักรโจละ ในภาคใต้ของอินเดียได้ยกทัพเข้ามายึดครองศรีลังกา และทำลายเมืองอนุราธปุระ จนหมดสิ้น จนถึงรัชสมัยพระเจ้าปรักกมพาหุ ซึ่งครองราชย์ระหว่างปี พ.ศ.1696 - 1729 ศรีลังกาจึงกลับรุ่งเรืองอีกครั้ง ได้ยกกองทัพไปตีภาคใต้ของอินเดีย และส่งกองกำลังทางเรือไปถึงพม่า ส่งผลให้ต้องตกอยู่ใต้อำนาจการปกครองของศรีลังกา อยู่ชั่วระยะหนึ่ง

ในพุทธศตวรรษที่สิบแปด เกิดมีอาณาจักรของชาวทมิฬ ตั้งขึ้นทางภาคเหนือของเกาะ ส่งผลให้ชาวสิงหลค่อย ๆ ถอยร่นลงไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ เมื่อตอนที่ชาวโปร์ตุเกสเดินเรือมาถึงศรีลังกา ในปี พ.ศ.2048 นั้น พบว่า มีอาณาจักรตั้งอยู่สามอาณาจักรด้วยกันบนเกาะคือ อาณาจักรของชาวทมิฬ ตั้งอยู่ทางตอนเหนือ มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองจัฟฟ์นา อาณาจักรของชาวสิงหล ตั้งอยู่บริเวณที่ราบทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองคอตตี และอาณาจักรของชาวสิงหลอีกแห่งหนึ่ง ตั้งอยู่บนภูเขาทางตอนกลาง ค่อนไปทางใต้ มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองแคนดี

ชาวยุโรป ชาติแรกที่เดินทางเข้ามาในศรีลังกาคือ โปร์ตุเกส ในตอนกลางพุทธศตวรรษที่ 21 ต่อมาในพุทธศตวรรษที่ 22 ฮอลันดาได้เข้ามาแทนที่โปร์ตุเกส ในด้านการค้ากับศรีลังกา และได้เข้าควบคุมศรีลังกา ระหว่างปี พ.ศ.2199 - 2339  โดยยึดเมืองสำคัญ ๆ ตามชายฝั่งไว้ทั้งหมด ยกเว้น อาณาจักรแคนดี ที่ยังคงเป็นของชาวพื้นเมืองอยู่

ในปี พ.ศ.2339  ฮอลันดายอมจำนนต่อกองกำลังของอังกฤษ อังกฤษได้เปลี่ยนสภาพให้เป็นอาณานิคม เมื่อปี พ.ศ.2358  และได้ถอดกษัตริย์องค์สุดท้ายของอาณาจักรแคนดี ออกจากราชบัลลังก์ อังกฤษปกครองศรีลังกาอยู่นานถึง 152 ปี จนถึงปี พ.ศ.2491 จึงให้เอกราช

ในด้านความสัมพันธ์กับไทย ได้มีมายาวนานมาก เนื่องจากทั้งสองประเทศเป็นศูนย์กลางสำคัญ ของพระพุทธศาสนา ฝ่ายเถรวาท ในสมัยสุโขทัย พ่อขุนรามคำแหง ฯ ได้ทรงรับพระพุทธศาสนา ฝ่ายเถรวาท จากลังกา โดยนิมนต์พระสงฆ์ที่ศึกษาธรรมตามคติลังกา จากนครศรีธรรมราชมาที่สุโขทัย และนิมนต์พระสงฆ์จากลังกามาเผยแผ่ธรรม ที่สุโขทัยด้วย พระพุทธศาสนาลัทธิลังกาวงศ์ จึงมาประดิษฐานอย่างมั่นคงในอาณาจักรสุโขทัย สืบต่อมาจนถึงสมัยอยุธยา

ในพุทธศตวรรษที่ 23 พระพุทธศาสนาในลังกาเสื่อมลง ขาดพระสงฆ์จะที่เป็นอุปัชฌาย์ กษัตริย์แคนดีจึงทรงแต่งราชทูตเพื่อขอพระสงฆ์ไทย ไปทำพิธีอุปสมบทแก่ชาวลังกา พระอุบาลี และพระอริยมุนี รวมทั้งพระสงฆ์อีกสิบสองรูป ได้ไปพำนักอยู่ที่แคนดี เป็นเวลาสามปี  และได้อุปสมบทแก่พระสงฆ์ 700 รูป สามเณร 3,000 รูป ถือได้ว่าเป็นการก่อตั้งนิกายสยามวงศ์ ขึ้นในศรีลังกา

>>> กลับหน้าหลัก สารานุกรมไทย >>>