รูปแบบบัว

จากการศึกษารูปแบบบัวซึ่งเป็นองค์ประกอบสถาปัตยกรรมไทย ในสมัยรัตนโกสินทร์ช่วงรัชกาลที่ 1 – รัชกาลที่ 5 จากวัดที่ทำการศึกษาจำนวน 16 วัด พอสรุปแยกเป็นส่วนต่างๆได้ดังนี้

ฐานบัว
จากการวิเคราะห์ฐานบัวพระอุโบสถและพระวิหาร จำนวน 57 ฐาน พบ ว่าฐานบัวส่วนใหญ่สืบทอดรูปแบบมาจากสุโขทัย อยุธยาตอนปลาย ฐานบัวมีรูปแบบต่างๆ จำนวน 12 รูปแบบ แบ่งเป็นฐานบัวรูปแบบปกติ และแบบที่ดัดแปลงขึ้นมา ดังนี้ ฐานรูปแบบปกติ จำนวน 5 รูปแบบเรียงลำดับตามความนิยมจากมากไปน้อยได้แก่

ฐานสิงห์ จำนวน 23 ฐาน
ฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่ จำนวน 11 ฐาน
ฐานปัทม์ จำนวน 5 ฐาน
ฐานลูกแก้วอกไก่ จำนวน 3 ฐาน
ฐานบัวคว่ำ จำนวน 3 ฐาน

ฐานบัวรูปแบบที่ดัดแปลงขึ้นมา จำนวน 7 รูปแบบ ใช้เป็นฐานบัวพระอุโบสถและพระวิหาร 12 ฐาน ซึ่งฐานบัวที่ดัดแปลงส่วนใหญ่มีรูปแบบและการซ้อนชั้นคล้ายกับฐานสิงห์

ช่วงรัชกาลที่ 1 - รัชกาลที่ 2 ฐานสิงห์และฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่ถูกนำมาใช้เป็นฐานอาคารและฐานระเบียงพระอุโบสถและพระวิหารมากที่สุด มีฐานชนิดอื่นบ้าง โดยที่ฐานบัวในช่วงนี้บางแห่งจะนิยมทำลวดลายตกแต่ง ปิดทองประดับกระจกอย่างสวยงาม

รูปแบบฐานบัวที่พบในสมัยรัตนโกสินทร์ช่วง ร.1- 5

ช่วงรัชกาลที่ 3 - รัชกาลที่ 4 ฐานสิงห์และฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่ยังคงถูกนำมาใช้เป็นฐานอาคารและฐานระเบียงพระอุโบสถและพระวิหารมากเหมือนยุคต้น โดยที่ฐานบัวในช่วงนี้จะเป็นแบบเรียบๆไม่นิยมตกแต่งด้วยลวดลาย

ช่วงรัชกาลที่ 5 ฐานสิงห์และฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่ยังคงถูกนำมาใช้เป็นฐานอาคารและฐานระเบียงพระอุโบสถและพระวิหารหลายแห่งเหมือนช่วงที่ผ่านมา แต่ฐานบัวในช่วงนี้จะนิยมตกแต่งด้วยหินอ่อน และบางแห่งประดับกระเบื้องเคลือบลายเบญจรงค์อย่างสวยงาม

กล่าวได้ว่าฐานสิงห์ นิยมใช้เป็นฐานของอาคารโบสถ์ และวิหารมากที่สุด รองลงไปได้แก่ฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่ วัดที่ไม่ใช้ฐานสิงห์และฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่เป็นฐานของอาคารโบสถ์และวิหาร มี 2 วัด ได้แก่ วัดโมลีโลกยาราม และวัดชนะสงคราม

นอกจากนี้ฐานบัวที่ใช้ในแต่ละแห่ง ยังพบว่ามีความแตกต่างในรายละเอียดหลายอย่าง เช่น รูปแบบ ขนาด จำนวนเส้นลวดบัวซึ่งเป็นชั้นซ้อนแต่ละชั้นจะมีไม่เท่ากัน และส่วนประกอบของฐานสิงห์ จากการศึกษาพบว่าเส้นลวดบัวที่เป็นส่วนประกอบของบัวฐานสิงห์ และฐานสิงห์ลูกแก้วอกไก่ที่มีจำนวนเส้นลวดบัวที่อยู่เหนือหน้ากระดานล่างสองเส้น และเส้นลวดบัวที่อยู่เหนือบัวหลังสิงห์สองเส้น จะพบมากที่สุด