สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>

กฎหมายมหาชน

อำนาจการจัดให้มีรัฐธรรมนูญ

1. อำนาจการจัดให้มีรัฐธรรมนูญ หมายถึง อำนาจทางการเมืองของคณะบุคคล หรือบุคคลที่อยู่ในฐานะบันดาลให้มีรัฐธรรมนูญขึ้นได้สำเร็จ โดยนัยนี้ ผู้ที่จัดให้มีรัฐธรรมนูญจึงหมายถึง “รัฏฐาธิปัตย์” หรือผู้อยู่ในฐานะอย่างรัฏฐาธิปัตย์

2. คตินิยมแบบลัทธิเทวสิทธิราชย์ (The Divine Right Theory) มีสาระสำคัญว่า พระผู้เป็นเจ้าทรงเลือกกษัตริย์ให้เป็นผู้นำประเทศ และทรงวางกฎเกณฑ์การปกครองประเทศไว้ให้ อำนาจทั้งปวงของกษัตริย์ย่อมหลั่งไหลจากองค์พระผู้เป็นเจ้า

3. เมื่อคตินิยมแบบลัทธิเทวสิทธิราชย์เสื่อมลง เกิดมีแนวความคิดใหม่ๆ เกี่ยวกับผู้มีอำนาจจัดให้มีรัฐธรรมนูญ กล่าวคือ

• ประมุขของรัฐเป็นผู้จัดให้มีขึ้น
• ผู้ก่อการปฏิวัติหรือรัฐประหารเป็นผู้จัดให้มีขึ้น
• ราษฎรเป็นผู้จัดให้มีขึ้น
• ประมุขของรัฐ คณะปฏิวัติและราษฎรร่วมกันจัดให้มีขึ้น
• ผู้มีอำนาจจากรัฐภายนอกจัดให้มีขึ้น

4. ตัวอย่างรัฐธรรมนูญประเภทประมุขของรัฐเป็นผู้จัดให้มีขึ้น ได้แก่

• รัฐธรรมนูญของญี่ปุ่น เมื่อ พ.ศ.2432 - รัฐธรรมนูญของโมนาโค เมื่อ พ.ศ.2454
• รัฐธรรมนูญของรุสเซีย เมื่อ พ.ศ.2449 - รัฐธรรมนูญของเอธิโอเปีย เมื่อ พ.ศ.2474

5. สำหรับประเทศไทยในสมัยรัชกาลที่ 7 ทรงมีพระราชดำริที่จะให้มีการปกครองแบบพระมหากษัตริย์อยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ จนถึงกับมีการร่างรัฐธรรมนูญขึ้น 2 ฉบับ คือ

• ฉบับแรกร่างโดยพระยากัลยาณไมตรี (Dr. Francis B. Sayre) เมื่อปี 2467
• ฉบับที่สองร่างโดยนายเรมอนด์ บี สตีเวนส์ (Raymond B. Stevens) และพระยาศรีวิสารวาจา (นายเทียนเลี้ยง ฮุนตระกูล) เมื่อปี 2474

6 ตัวอย่างรัฐธรรมนูญประเภทผู้ก่อการปฏิวัติหรือรัฐประหารเป็นผู้จัดให้มีขึ้น

• รัฐธรรมนูญของกัมพูชาประชาธิปไตย

7. ตัวอย่างรัฐธรรมนูญประเภทราษฎรเป็นผู้จัดให้มีขึ้น

• รัฐธรรมนูญของสหรัฐอเมริกา เมื่อ พ.ศ.2332 - รัฐธรรมนูญของรุสเซีย เมื่อ พ.ศ.2461
• รัฐธรรมนูญของฝรั่งเศส เมื่อ พ.ศ.2334

8. ตัวอย่างรัฐธรรมนูญประเภทประมุขของรัฐ คณะปฏิวัติและราษฎรร่วมกันจัดให้มีขึ้น

• รัฐธรรมนูญของอังกฤษ เมื่อ พ.ศ.2373 - รัฐธรรมนูญของกรีก เมื่อ พ.ศ.2388
• รัฐธรรมนูญของฝรั่งเศส เมื่อ พ.ศ.2373 - รัฐธรรมนูญของโรมาเนีย เมื่อ พ.ศ.2407

9. ตัวอย่างรัฐธรรมนูญประเภทผู้มีอำนาจจากรัฐภายนอกจัดให้มีขึ้น

• รัฐธรรมนูญของญี่ปุ่น ฉบับปัจจุบัน - รัฐธรรมนูญของฟิลิปปินส์ เมื่อปี พ.ศ.2478

อำนาจการจัดทำรัฐธรรมนูญ

1. ในทางทฤษฎีกฎหมายรัฐธรรมนูญนั้นถือว่า อำนาจการจัดทำรัฐธรรมนูญเป็นอำนาจที่ควบคู่กับอำนาจการจัดให้มีรัฐธรรมนูญ ซึ่งสามารถแบ่งแยกประเภทผู้มีอำนาจจัดทำรัฐธรรมนูญ ดังนี้

• โดยบุคคลคนเดียว มักเกิดขึ้นจากการปฏิวัติหรือรัฐประหาร
• โดยคณะบุคคล กรณีที่มีการจัดตั้งคณะกรรมาธิการขึ้นยกร่างและพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญ
• โดยสภานิติบัญญัติหรือสภาร่างรัฐธรรมนูญ กรณีที่ต้องยกร่างรัฐธรรมนูญใหม่เพื่อยกเลิกรัฐธรรม นูญเก่าทั้งฉบับ

2. ในประเทศไทย เคยมีการจัดตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญสองครั้ง

• ครั้งแรกเมื่อปี 2491 (ร่างรัฐธรรมนูญใช้ปี 2492) - ครั้งที่สองเมื่อปี 2502 (ร่างรัฐธรรมนูญใช้ปี 2511)

3. ผลดีของการร่างรัฐธรรมนูญ โดยสภาร่างรัฐธรรมนูญ คือ

• สมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญมาจากหลายวงการ ทำให้ได้ความเห็นที่แตกต่างกันออกไป
• สมาชิกสภาร่างฯ มีเวลาทุ่มเทให้กับการจัดทำร่าง โดยไม่ต้องพะวักพะวงกับงานอื่น
• เป็นการลดความตึงเครียดทางการเมือง และเป็นการประสานประโยชน์จากทุกฝ่าย

การจัดทำรัฐธรรมนูญ

1. รัฐธรรมนูญที่เป็นเจ้าตำรับในเวลานี้มี 4 ฉบับ คือ

• กฎหมายลายลักษณ์อักษรบางฉบับของอังกฤษ
• รัฐธรรมนูญของฝรั่งเศส
• รัฐธรรมนูญของสหรัฐอเมริกา
• รัฐธรรมนูญของรุสเซีย

2. ทุกวันนี้รัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริกาได้กลายเป็นเจ้าตำรับรัฐธรรมนูญในนานาประเทศกันอย่างแพร่หลาย เช่น หลักเกณฑ์ที่ว่า การปกครองแบบประชาธิปไตย คือการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพื่อประชาชน

3. รัฐธรรมนูญสมัยใหม่มักมีข้อความยืดยาวมากกว่ารัฐธรรมนูญสมัยเก่า เนื่องจาก

• ต้องการจะป้องกันการเข้าใจเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญผิดไป
• ต้องการจะขยายขอบเขตอำนาจหน้าที่ขององค์กรต่างๆ ให้กว้างขวางคล่องตัวขึ้นกว่าเดิม
• ต้องการจะคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนให้มากขึ้น

4. น่าสังเกตว่า รัฐธรรมนูญของประเทศที่เพิ่งได้เอกราชจากอังกฤษ มักมีข้อความยาวและมีหลายมาตรา ที่เป็นเช่นนี้น่าจะด้วยเหตุที่ว่า ต้องการทดแทนการอยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษ ซึ่งเป็นประเทศที่ไม่มีรัฐธรรมนูญเป็นชิ้นเป็นอัน

5. การร่างรัฐธรรมนูญให้มีข้อความสั้นหรือยาวอย่างไรนั้น มีหลักเกณฑ์การพิจารณาดังนี้

• ประวัติศาสตร์และวิวัฒนาการทางการเมืองของประเทศ
• ประสิทธิภาพของศาลหรือสถาบันตุลาการรัฐธรรมนูญในการตีความรัฐธรรมนูญ
• สถานะของรัฐธรรมนูญอาจเป็นเครื่องกำหนดความสั้นยาวของรัฐธรรมนูญได้

6. การจัดให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นในร่างรัฐธรรมนูญ เป็นเรื่องจำเป็นอย่างยิ่งในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย แต่แนวทางการเปิดโอกาสในการแสดงความคิดเห็นนั้นอาจทำได้หลายรูปแบบ ดังนี้

• โดยการให้แสดงความคิดเห็นทั่วไปทางสื่อมวลชน หรือการอภิปรายแก่สาธารณชน
• โดยการให้ประชาชนผู้มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้งให้แสดงประชามติ
• โดยการให้ผู้แทนประชาชนออกเสียงเห็นชอบ หรือไม่เห็นชอบในร่างรัฐธรรมนูญ

7. ตามรัฐธรรมนูญของไทย ถ้าพระมหากษัตริย์ทรงมีพระราชวินิจฉัยว่า สมควรให้ประชาชนออกเสียงแสดงประชามติ ควรปฎิบัติดังนี้

• ประกาศพระบรมราชโองการให้มีการออกเสียงประชามติ
• ตราพระราชกฤษฎีกากำหนดวันให้มีการออกเสียงประชามติ
• ผลของการออกเสียงประชามติให้ถือเสียงข้างมาก
  -  ถ้าเสียงข้างมากไม่เห็นชอบด้วย ร่างรัฐธรรมนูญนั้นเป็นอันตกไป
  -  ถ้าเสียงข้างมากเห็นชอบด้วย พระมหากษัตริย์ก็จะทรงลงพระปรมาภิไธยภายใน 30 วัน

กฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ

1. กฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ หมายถึง กฎหมายเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การปกครองประเทศ ซึ่งแยกออกมาบัญญัติรายละเอียดต่างหากไปจากรัฐธรรมนูญ มีผลดีคือ

1. ทำให้การร่างรัฐธรรมนูญสำเร็จได้ในเวลาอันรวดเร็ว
2. ทำให้รัฐธรรมนูญมีข้อความและรายละเอียดน้อยจดจำง่าย
3. ทำให้การแก้ไขกฎเกณฑ์รายละเอียดในกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญเป็นไปได้ง่าย
4. ทำให้สามารถวางรายละเอียดเกี่ยวกับกฎเกณฑ์การปกครองได้เหมาะสมกับสถานการณ์บ้านเมือง

2. ตัวอย่างกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ เช่น

• กฎหมายเลือกตั้ง - กฎหมายวิธีพิจารณาความของตุลาการรัฐธรรมนูญ
• กฎหมายพรรคการเมือง - กฎหมายว่าด้วยการออกเสียงลงประชามติ

» กำเนิดแนวความคิดกฎหมายมหาชน

» พัฒนาการของกฎหมายมหาชนในประเทศภาคพื้นยุโรป

» พัฒนาการของกฎหมายมหาชนในประเทศคอมมอนลอว์

» พัฒนาการของกฎหมายมหาชนในประเทศไทย

» ความหมายของกฎหมายมหาชน

» ประเภทของกฎหมายมหาชน

» บ่อเกิดของกฎหมายมหาชน

» บทบาทของนักปรัชญาในการพัฒนากฎหมายมหาชน

» นักปรัชญาสมัยกรีก

» นักปรัชญาสมัยโรมัน

» นักปรัชญาสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา

» นักปรัชญาหลังสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา

» วิวัฒนาการแนวความคิดเรื่องกำเนิดของรัฐ

» องค์ประกอบของรัฐ

» ปรัชญาว่าด้วยอำนาจอธิปไตย

» ประวัติของรัฐธรรมนูญ

» อำนาจการจัดให้มีรัฐธรรมนูญ

» รัฐธรรมนูญไทย

» การแก้ไขและยกเลิกรัฐธรรมนูญ

» โครงร่างของรัฐธรรมนูญ

» รูปของรัฐและรูปแบบของประมุขของรัฐ

» วิวัฒนาการระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย

» ระบอบการปกครองแบบเผด็จการ

» แนวความคิดเกี่ยวกับองค์กรนิติบัญญัติในระบอบประชาธิปไตย

» ลักษณะของรัฐสภา

» การเลือกตั้ง

» พรรคการเมือง