ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม อารยธรรม >>

ประเพณีแต่งงานไททรงดำ

ขั้นตอนของประเพณีแต่งงาน
พิธีแต่งงาน
พิธีมอบลูกเขย-สะใภ้
พิธีสู่ขวัญญาติผู้ใหญ่และเพื่อนที่มาส่งเจ้าสาว
พิธีสู่ขวัญบ่าวสาว
หมอสู่ขวัญเริ่มพิธี

พิธีแต่งงาน

ในตอนเช้าตรู่ที่บ้านเจ้าบ่าวมีการจัดขบวนขันหมาก และเดินทางไปยังบ้าน เจ้าสาวประกอบด้วย เชี่ยนหมากใส่หมากพลู 4 ที่ กะเหล็บใส่เหล้าและหมากพลู ยาสูบ 4 ที่ ขนมจันอับ 8 ถาด มะพร้าวอ่อนและกล้วยน้ำว้าสุก อย่างละ 2 ถาด เครื่องเซ่นผีเรือนอันประกอบด้วยเนื้อหมู ไก่ ขนม และเหล้าพร้อมหมากพลู1 พาน และเหล้าโรงอีก 1 เท (36ขวด) ที่นอนยัดนุ่น หมอนและเสื่อ

ภาพแสดงขบวนการแห่ขันหมาก
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

ภาพแสดงขบวนการแห่ขันหมาก
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

รูปขบวนประกอบด้วยล่ามขันหมากนำหน้า ตามด้วยสาวแต่งชุดประเพณี 4 คน สะพาย กะเหล็บ หมากพลู เพื่อนเจ้าบ่าว ถือเชียนหมาก ตามด้วยเจ้าบ่าว แต่งเสื้อฮี ใส่งอบสาน และมีดโต้มีฝักหาบเหล้า 1 เท ที่นอน หมอน เสื่อ ใส่สาแหรกหาบตามมา ถาดมะพร้าวอ่อน กล้วยน้ำว้า และถาดขนมอีก 8 ถาด เป็นขบวนตามลำดับ และติดตามด้วยบรรดาญาติและเพื่อนของฝ่ายชาย เคลื่อนขบวนไปยังบ้านของเจ้าสาว โดยพ่อเจ้าบ่าวสะพายถุงแดง

ภาพแสดงขบวนแห่ขันหมากจากบ้านเจ้าบ่าวไปบ้านเจ้าสาว
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

ภาพแสดงพ่อเจ้าบ่าวสะพายย่ามแดง
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

เมื่อขบวนถึงบันไดบ้านเจ้าสาว ล่ามขันหมากจะกล่าวว่าวันนี้ฤกษ์ดีจะขึ้นบ้านคงไม่ถือสาใช่ไหม ล่ามนำไหว้เฮาของฝ่ายหญิงจะตอบว่าไม่ถือสาแล้วขอเชิญ ขึ้นบ้าน ในขณะที่เจ้าบ่าวจะขึ้นบ้านเจ้าสาว อาจมีการปิดกั้นขึ้นด้วยสายสร้อย เข็มขัด นาคหรือทอง เพื่อเรียกค่าผ่านประตูก็ได้

ภาพแสดงการปิดกั้นขึ้นด้วยสายสร้อย เข็มขัด นาคหรือทอง เพื่อเรียกค่าผ่านประตู
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

เมื่อเจ้าบ่าวขึ้นบ้านเจ้าสาว จะนำเครื่องเซ่นวางเรียงไว้บนกลางบ้าน จากนั้นฝ่ายหญิงจะแยกของที่นำมาทำพิธีและเลี้ยงแขก

ภาพแสดงการวางเครื่องเซ่นไว้บนกลางบ้าน
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )


ภาพแสดงเครื่องเซ่นที่แยกไว้สำหรับเลี้ยงแขก
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

จากนั้นเจ้าบ่าวและเพื่อนจะต้องตรงไปทำพิธีเคารพบรรพบุรุษของ เจ้าสาวก่อน โดยนำเครื่องเซ่น 1 พาน ที่เตรียมมาไปยังห้องผีเรือน แล้วหมอผี เป็นผู้บอกกล่าวแก่ผีเรือนให้ทราบ พร้อมกับสั่งให้เจ้าบ่าวและเพื่อนทำความเคารพ

การทำความเคารพเริ่มด้วยเจ้าบ่าวและเพื่อนยืนเรียงหน้ากระดานทั้งหมด เจ้าบ่าวจะยืนเป็นคนที่ 2 ในแถวแล้ว ล่ามขันหมาก จะกล่าวแนะนำให้ผีเรือนทราบจุดประสงค์ที่มาไหว้ แล้วทั้งหมดยื่นมือซ้ายเหยียดตรงไปข้างหน้าทำมุมกับพื้น 45 องศา มือขวาจับแขนซ้ายตรงเหนือข้อศอกแล้วกล่าวคำตามองลาม เสร็จแล้วจึงคุกเข่ากับพื้น ปล่อยมือทั้งสองให้แตะพื้น ก้มศีรษะลงหน้าผากจรดระหว่างมือ ทั้งสองที่คว่ำอยู่เหมือนการกราบพระแล้วยืนขึ้นให้นิ้วมือประสานกันระหว่างอกห่างจากอกเล็กน้อย แล้วควงฝ่ามือให้เป็นวงออกจากตัวคล้ายเวียนเทียน จะกระทำเช่นนี้จนครบจำนวนผีบรรพบุรุษที่หมอพิธีเอ่ย และล่ามขันหมากแนะนำให้ ทำความเคารพไหว้พ่อแม่เจ้าสาว


ภาพแสดงเจ้าบ่าวและเพื่อนทำความเคารพพ่อแม่ของเจ้าสาว
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )


ภาพแสดงเจ้าบ่าวและเพื่อนทำความเคารพพ่อแม่ของเจ้าสาว
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

เมื่อไหว้ผีเรือนเสร็จแล้วญาติของทั้งสองฝ่ายพร้อมเจ้าบ่าวและเจ้าสาวจะ นั่งรวมกันอยู่กลางบ้าน หมอพิธีกล่าวนำเป็นภาษาโซ่งต่อหน้าพ่อแม่ของเจ้าสาวเกี่ยวกับจุดมุ่งหมายในการมาในวันนี้ แล้วให้ฝ่ายเจ้าบ่าวเจ้าสาวนำสินสอด อันอาจจะได้แก่ เงินสดและทองคำรูปพรรณต่าง ๆ เช่น สร้อยคอทองคำ แหวน ฯลฯ แล้วแต่จะตกลงกัน ถ้าเป็นเครื่องประดับเจ้าบ่าวจะเป็นผู้มอบให้กับเจ้าสาว ต่อหน้าที่ประชุมนั้นส่วนเงินสดที่นำมาจะนำออกมานับและวางเรียงไว้ให้ทุกคนได้เห็น ฝ่ายเจ้าสาวจะนำเมล็ดข้าวเปลือก ถั่วเขียว งา ให้บรรดาญาติทั้งสองฝ่าย โรยลงบนกองเงินนั้น พร้อมทั้งกล่าวคำให้พรแก่คู่บ่าวสาวด้วย เมื่อรวมเงินสด ห่อผ้าเสร็จแล้วจึงมอบให้กับพ่อแม่ของเจ้าสาว แม่ของเจ้าสาวจะแบกเงินขึ้นไว้ บนบ่า ตรงไปที่ห้องผีเรือนแล้วบอกให้ผีเรือนได้ทราบ หลังจากนั้นจึงแบกเงินนั้นเข้าไปเก็บไว้ในห้องนอน


ภาพแสดงหมอพิธีสู่ขอเจ้าสาวจากพ่อแม่ให้เจ้าบ่าว
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )


ภาพแสดงสินสอด ทองหมั้น สำหรับการสู่ขอ
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

ต่อมาเจ้าบ่าวจะทำพิธีไหว้พ่อแม่ของเจ้าสาว โดยมีล่ามขันหมากนำไหว้ แล้วให้เจ้าบ่าวกล่าวตามดังนี้

“องปอ ข้อยผู้ลุมาข่มเขาด้าวเอว ไหว้เฮาเอาแฟบ เจ้าเป็นปอข้อยน้อ” แปลว่า ท่านพ่อครับข้าพเจ้าลุมาคุกเข่าท้าวเอวไหว้ท่านด้วยความเคารพต่อไปนี้ ท่านเป็นพ่อของข้าพเจ้าแล้ว

 

ในขณะที่กล่าวคำดังกล่าวนั้น ทั้งเจ้าบ่าวและเพื่อนเจ้าบ่าวยืนตรง อยู่ตรงหน้าพ่อแม่โดยใช้มือขวาแขนจับซ้ายตรงข้อพับแขนด้านบน แขนซ้ายเหยียดตรงทำมุมกับลำตัวประมาณ 45 องศา แล้วเอานิ้วมือทั้งสองประสานกันตรงหน้าอกวนเข้ามาตัวให้เป็นวงกลมประมาณหน้าผากแตะฝ่ามือ 1 ครั้ง แล้วยืนขึ้นตามเดิมเตรียมทำความเคารพต่อไป การคุกเข่าลงพร้อม ๆ กันและทำนองเดียวกัน ก็ดูเหมือนการเล่นเพื่อความสนุกสนานด้วย


ภาพแสดงล่ามเจ้าบ่าวนำกล่าวให้พ่อของเจ้าสาวรับเจ้าบ่าวเป็นลูก
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )


ภาพแสดงเจ้าบ่าวและเพื่อนเจ้าบ่าว ทำความเคารพขณะกล่าวตามล่าม
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

ฝ่ายพ่อแม่ของเจ้าสาวหรือพ่อตาแม่ยาย เมื่อรับความเคารพแล้วจึงให้พร เป็นทำนองว่า “ขอให้อายุมั่นขวัญยืน เจริญรุ่งเรือง ครองคู่กันจนแก่เฒ่า และ มีลูกหลานสืบสกุล ฯลฯ” แล้วเจ้าบ่าวจะรับว่า “อุ้มใส่หัวปัว (พร) ใส่เกล้า”


ภาพแสดงพ่อแท่เจ้าสาวให้พรเจ้าบ่าว
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

สำหรับการทำความเคารพพ่อแม่ของเจ้าบ่าวและญาตินั้น เจ้าสาวจะมีเพื่อน 1 คน แต่งตัวนุ่งผ้าซิ่นสวมเสื้อฮี เกล้าผม เช่นเดียวกับเจ้าสาว โดยพนมมือไหว้แล้วกราบลงกับพื้นอย่างไทย เพื่อนเจ้าสาวจะคอยถือพานหมากพลู บุหรี่ให้เจ้าสาวนำไปวางต่อหน้าผู้ที่ตนจะทำความเคารพทุกครั้ง


ภาพแสดงเจ้าสาวและเพื่อนเจ้าสาวทำความเคารพผู้ใหญ่
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )


ภาพแสดงเจ้าสาวและเพื่อนเจ้าสาวก้มกราบผู้ใหญ่
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )

การรับไหว้ของพ่อแม่และญาติทั้งสองฝ่ายจะมีการมอบเครื่องประดับ ให้เจ้าสาวและเงินสด ใส่พานหมากพลูนั้นอีกด้วย เสร็จพิธีแล้วเจ้าภาพฝ่ายหญิงจะเชิญชวนทุกคนร่วมรับประทานอาหาร