สุขภาพ ความงาม อาหารและยา สมุนไพร สาระน่ารู้ >>

เครื่องเทศ

ดีปลี

ชื่อท้องถิ่น : ดีปลีเชือก (ภาคใต้) ประดงข้อ ปานนุ (ภาคกลาง) พิษพญาไฟ
ชื่อสามัญ : Indian Long Pepper, Java Long Pepper
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Piper retrofractum Vahl.
ชื่อวงศ์ : PIPERACEAE

ดีปลีเป็นไม้เถาเลื้อย ลำต้นค่อนข้างกลมและเรียบ มีรากช่วยยึดเกาะซึ่งจะงอกออกตามข้อ ใบเป็นใบเดี่ยวรูปไข่ กว้าง 4 - 5 เซนติเมตร ยาว 8 - 10 เซนติเมตร ปลายใบแหลม ผิวใบมัน ดอกมีลักษณะเป็นแท่งทรงกระบอก ปลายมน ตั้งปลายขึ้นข้างบน มีสีเขียว เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีส้มแดง กว้าง 0.5 - 0.8 เซนติเมตร ยาวประมาณ 5 - 6 เซนติเมตร มีทั้งต้นตัวผู้และต้นตัวเมีย โดยต้นตัวผู้จะมีช่อดอกสั้นเรียวเล็ก ส่วนต้นตัวเมียจะมีดอกอวบกลม ผลมีรูปร่างค่อนข้างกลมเป็นผลย่อมฝังอยู่กับแกนช่อแยกจากกันไม่ได้

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

ดีปลีเป็นพืชในเขตร้อนชื้น แต่สามารถทนแล้งได้ดี โดยทั่วไปพยในเขตป่าดงดิบเขาชื้น สภาพดินร่วนอุดมสมบูรณ์ มีการระบายน้ำดี สภาพน้ำฝนควรจะมีสม่ำเสมอ แต่ต้องไม่มีน้ำขัง

การปลูก

การปลูกดีปลีสามารถเพาะจากเมล็ดหรือขยายจากเถาได้ โดยทั่วไปนิยมขยายจากเถาโดยการนำเถาของดีปลีมาตัดเป็นท่อนๆ ชำในกระบะทรายจนกระทั่งเถาดีปลีแตกรากและยอดใหม่แล้ว การเตรียมพื้นที่โดยการพรวนดินใส่ปุ๋ยคอก เนื่องจากดีปลีเป็นไม้เลื้อย จึงต้องทำค้างให้เลื้อยโดยใช้เสาไม้หรือเสาซีเมนต์ ความยาวของเสาประมาณ 4 - 5 เมตร โดยฝังลงดินลึกประมาณ 0.5 - 1 เมตร ระยะปลูก 1 x 1 เมตร แล้วนำเถาดีปลีที่ชำจนรากงอกแล้วลงปลูกข้างๆ เสา ใช้เชือกหรือลวดยึดต้นกับเสาอย่างหลวมๆ ให้ต้นทอดไปตามยอดเสา ควรมีการพรางแสงในระยะแรกๆ เพื่อช่วยให้ต้นอ่อนเจริญได้ดีขึ้น

การดูแลรักษา

ในระยะแรกควรให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ อย่าให้น้ำท่วมขังหลังจากต้นเจริญดีแล้วจะมีรากออกมาช่วยเกาะกับเสาหลัก ซึ่งช่วงนี้สามารถตัดเชือกออกได้ การใส่ปุ๋ยโดยคลุกกับดินรอบๆ โคนต้น ซึ่งจะช่วยให้ต้นแข็งแรงและเจริญเติบโตดีขึ้น ศัตรูพืชที่พบได้แก่ เพลี้ยแป้ง ป้องกันกำจัดโดยใช้เซฟวิน

การเก็บเกี่ยวและผลผลิต

ดีปลีจะให้ผลผลิตได้เมื่ออายุ 2 ปี การเก็บเกี่ยวจะเก็บส่วนของดอกซึ่งจะมีผลอยู่ภายใน ซึ่งจะเก็บในขณะที่ผลแก่จัดแต่ยังไม่สุกคือ ยังมีสีเขียวอยู่ซึ่งเป็นระยะที่ดีปลีมีกลิ่นฉุนมากที่สุดจากนั้นจะนำไปตากแดดจนแห้งเปลี่ยนเป็นสีเทา ผลผลิตดีปลีแห้ง 200 กิโลกรัมต่อไร่ โดยดีปลีสด 4 กิโลกรัม เมื่อแห้งแล้วจะได้ดีปลีแห้ง 1 กิโลกรัม

กระวาน
กานพลู
ขมิ้นชัน
จันทน์เทศ
ดีปลี
พริกไทย
มะแข่น
เร่ว
วานิลา
อบเชย
ไทม์
ออริกาโน