สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>
ระบอบรัฐธรรมนูญ และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
(Constitutionalism and Thai Constitutions)
ความหมายของรัฐธรรมนูญ
รัฐธรรมนูญกับการปกครองระบอบประชาธิปไตย
การบัญญัติ การบังคับใช้ และการตีความกฎหมายรัฐธรรมนูญ
รัฐธรรมนูญ กับ กฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ
การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ
รัฐธรรมนูญ กับการปกครองของประเทศอื่นๆ
รัฐธรรมนูญกับการปกครองของไทย
เปรียบเทียบรัฐธรรมนูญไทย
บรรณานุกรม
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2540
ศาลปกครอง
เป็นศาลที่มีความชำนาญเฉพาะด้านในการอำนวยความยุติธรรมให้แก่เอกชนที่มีข้อพิพาทกับหน่วยราชการหรือหน่วยงานให้รัฐ ซึ่งรัฐธรรมนูญ 2540 มาตรา 276 ให้จัดตั้งขึ้นและให้มีอำนาจ พิจารณาพิพากษาคดีที่เป็นข้อพิพาทระหว่างหน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือราชการส่วนท้องถิ่น เนื่องจากการกระทำหรือละเว้นการกระทำที่หน่วยราชการหน่วยงานของรัฐ หรือราชการส่วนท้องถิ่น หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐต้องปฏิบัติตามกฎหมาย หรือเนื่องจากการกระทำ หรือการละเว้นการกระทำที่หน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจหรือราชการส่วนท้องถิ่น หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐต้องรับผิดชอบตามกฎหมาย
ศาลปกครองซึ่งมีวิธีพิจารณาคดีการปกคอรงของตนเองแตกต่างจากศาลยุติธรรมโดยเฉพาะอย่างยิ่ง การที่ศาลปกครองใช้กระบวนการพิจารณาคดีแบบไต่สวน มิใช่แบบกล่าวหาที่ใช้ในศาลยุติธรรม ซึ่งจะทำให้ตุลาการศาลปกครองมีอำนาจหาข้อเท็จจริงในคดีได้ด้วยตนเอง แทนการรอหลักฐานจากผู้กล่าวหาหรือโจทก์ อันจะทำให้ศาลปกครองสามารถอำนาจความยุติธรรมให้แก่ประชาชนที่มีข้อพิพาทกับหน่วยราชการหรือหน่วยงานของรัฐได้อย่างรวดเร็ว และช่วยพิทักษ์สิทธิเสรีภาพของประชาชนที่ถูกหน่วยราชการหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเมิดได้ตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญมากกว่าศาลยุติธรรม
ด้วยเหตุนี้ การคัดเลือกตุลาการศาลปกครองจึงมีวิธีการแตกต่างไปจากการคัดเลือกผู้พิพากษาศาลยุติธรรม กล่าวคือ ในขณะที่ศาลยุติธรรมจะคัดเลือกผู้พิพากษาจากผู้ที่ทรงคุณวุฒิทางกฎหมายเท่านั้น แต่ศาลปกครองอาจคัดเลือกผู้ทรงคุณวุฒิในการบริหารราชการผ่านเดินมาเป็นตุลาการในศาลปกครองได้ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง รัฐธรรมนูญมาตรา 277 ยังบังคับไว้ด้วยว่า ให้แต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิในสาขานิติศาสตร์ และในการบริหาารราชการแผ่นดินเป็นตุลาการในศาลปกครองสูงสุดเป็นจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของตุลาการศาลปกครองสูงสุดทั้งหมด ทั้งนี้ก็เพราะในการพิจารณาพิพากษาคดีทางปกครองนั้นจะพิจารณาจากแง่นิติศาสตร์เพียงอย่างเดียวไม่ได้ จะต้องพิจารณาจากแง่ของการบริหารราชการแผ่นดินด้วย
ในทำนองเดียวกับศาลยุติธรรม ศาลปกครองมีหน่วยธุรการที่เป็นอิสระและตุลาการศาลปกครองมีความเป็นอิสระในการพิจารณาพิพากษาคดีเหมือนผู้พิพากษาของศาลยุติธรรมทุกประการ และด้วยเหตุผลเดียวกันกับศาลยุติธรรม รัฐธรรมนูญมาตรา 279 ได้สร้างความเกี่ยวพันระหว่างศาลปกครองกับสถาบันที่เป็นตัวแทนของปวงชน โดยบัญญัติให้คณะกรรมการตุลาการศาลปกครองซึ่งมีจำนวน 13 คนนั้น มาจากตุลาการในศาลปกครอง ที่เลือกจากตุลาการด้วยกันเอง 10 คนและผู้ทรงคุณวุฒิที่รับเลือกจากการวุฒิสภา 2 คน และจากคณะรัฐมนตรี 1 คน
- การเข้าสู่อำนาจรัฐ
- การตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ
- ศาลรัฐธรรมนูญ
- ศาลยุติธรรม
- ศาลปกครอง
- ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา
- คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
- การแสดงบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี้สิน
- การจัดตั้งคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามทุจริตแห่งชาติ
- การถอดถอนจากตำแหน่ง
- ปฏิรูปความสัมพันธ์ระหว่างสภากับคณะรัฐมนตรีเสียใหม่
- ปฏิรูปโครงสร้างและอำนาจหน้าที่ของสถาบันการเมือง
รัฐธรรมนูญฉบับที่
1 มีชื่อว่า พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 2
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 3
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 4
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว)
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 5
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 6
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติมพุทธศักราช
2495
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 7
มีชื่อว่า ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 8
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญราชอาณาจักรไทย
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 9
รัฐธรรมนูญฉบับนี้ประกาศใช้เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม 2516
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 10
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 11
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 12
รัฐธรรมนูญฉบับนี้ ประกาศใช้เมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 2520
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 13
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2521
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 14
มีชื่อว่า ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร
รัฐธรรมนูญฉบับที่ 15
มีชื่อว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2540
การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ