พราหมณณ์พาวรี และศิษย์ 16 คน

เรื่องที่ 16 ทรงพยากรณ์ปัญหาปิงคิยมาณพ

ครั้นพระศาสดาทรงแก้ปัญหาที่โมฆราชมาณพทูลถามอย่างนี้แล้ว ปิงคิยมาณพจึงทูลถามปัญหาเป็นคนที่ 16 ว่า

ถาม ข้าพระองค์เป็นคนแก่แล้ว ไม่มีกำลัง มีผิวพรรณสิ้นไปแล้ว ดวงตาของข้าพระองค์ก็เห็นไม่กระจ่าง หูก็ฟังไม่สะดวก ขอข้าพระองค์อย่าเป็นคนหลง ฉิบหายเสียในระหว่างเลย ขอพระองค์จงตรัสบอกธรรมที่ข้าพระองค์ควรรู้เป็นเครื่องละชาติชราในอัตภาพนี้เสีย

ตอบ พระศาสดาทรงพยากรณ์ว่า ท่านเห็นว่าชนทั้งหลายผู้ประมาทแล้ว ย่อมเดือดร้อนเพราะรูปเป็นเหตุฉะนั้น ท่านจงเป็นคนไม่ประมาท ละความพอใจในรูปเสีย จะได้ไม่เกิดอีก

ถาม ทิศใหญ่ 4 ทิศน้อย 4 เป็น 10 ทั้งทิศเบื้องบนเบื้องต่ำที่พระองค์ไม่ได้เห็นแล้ว ไม่ได้ฟังแล้ว ไม่ได้ทราบแล้ว ไม่ได้รู้แล้วแม้น้อยหนึ่งมิได้มีในโลก ขอพระองค์จงตรัสบอกธรรมที่ข้าพระองค์ควรรู้เป็นเครื่องละชาติชราในอัตภาพนี้เสีย

ตอบ เมื่อท่านเห็นหมู่มนุษย์อันตัณหาครอบงำแล้ว มีความเดือดร้อนเกิดขึ้น อันชราถึงรอบข้างแล้ว เหตุนั้น ท่านจงเป็นคนไม่ประมาทละตัณหาเสีย จะได้ไม่เกิดอีก

เมื่อพระศาสดาทรงพยากรณ์ปัญหาแก่มาณพ 15 คน เว้นปิงคิยมาณคนเดียว ส่งใจไปตามพระธรรมเทศนา จิตก็พ้นจากอาสวะไม่ถือมั่นด้วยอุปาทาน ส่วนปิงคิยมาณพเป็นแต่ได้ญาณเห็นในธรรม

นัยว่า ปิงคิยมาณพนั้น ในระหว่างที่นั่งฟังพระธรรมเทศนาอยู่ คิดถึงพราหมณ์พาวรีผู้เป็นอาจารย์ว่าลุงของเราหาได้ฟังพระธรรมเทศนา ที่ไพเราะอย่างนี้ไม่ อาศัยโทษที่ฟุ้งซ่านเพราะความรักอาจารย์นั้นจึงไม่อาจทำจิตให้สิ้นอาสวะได้ มาณพทั้ง 16 คนกับทั้งบริวารนั้นทูลขออุปสมบท พระศาสดาก็ทรงอนุญาตให้เป็นภิกษุด้วย พระวาจาว่า ท่านทั้งหลาย จงเป็นภิกษุมาเถิด ธรรมอันเรากล่าวดีแล้ว ท่านทั้งหลายจงประพฤติพรหมจรรย์เถิด ดังนี้ ฝ่ายพระปิงคิยะทูลลาพระศาสดากลับไปแจ้งข่าวแก่พราหมณ์พาวรี แล้วแสดงพระธรรมเทศนาแก้ปัญหา 16 ข้อนั้นให้ฟัง ภายหลังจึงได้บรรลุพระอรหัต ส่วนพราหมณ์พาวรี บรรลุธรรมาภิสมัยเพียงเสขภูมิ

ปฐมสมโพธิกถา
สหชาต
เชิญพราหมณ์ 108
มหาบุรุษลักษณะ 32
ชมพูทวีปและประชุมชน
ประวัติการสร้างกรุงกบิลพัสดุ์และศากยวงศ์
ลำดับพระวงศ์
ประวัติพระมหากัสสปะ และพระภัททกาปิลานีเถรี
ความมั่นคงในธุดงค์ของพระมหากัสสปะ
สาวกมีชื่อกัสสปะหลายองค์
ประวัติพระมหากัจจายนะ
พราหมณณ์พาวรี และศิษย์ 16 คน
ประวัติราธพราหมณ์
ประวัติพระปุณณมันตานีบุตรเถระ
เสด็จกรุงกบิลพัสดุ์
นันทกุมารออกบวช
ราหุล สามเณรรูปแรกในพระพุทธศาสนา
พระเจ้าสุทโธทนะขอพรเกี่ยวด้วยการบวชกุลบุตร
ทรงโอวาทแก่พระราหุล
มูลเหตุพระอนุรุทธะออกบวช
พระอานนท์ทูลขอพร 8 ประการ
ประวัติพระโสณโกฬิวิสะ
มูลเหตุการออกบวชของพระรัฐบาล
พระรัฐบาลแสดงธรรมุทเทศ 4
ปฐมสาวิกา
ครุธรรม 8 ประการ
เหตุที่ไม่ยอมให้สตรีบวช
การอุปสมบทภิกษุณีในครั้งแรก
สามเณรี-สิกขมานา
เมตไตรยพยากรณ์ปริวรรต
พระอชิตราชกุมารออกบวช
พระนางปชาบดีถวายผ้าสาฎก
ทรงแสดงทักษิณาวิภังคสูตร (ต้นกำเนิดสังฆทาน)
พระอชิตะรับผ้าสาฎก
พระอชิตะเหยียดมือรับบาตรกลางอากาศ
พระอชิตะถวายผ้าเป็นพุทธบูชา
พุทธปิตุนิพพานปริวรรต
พระพุทธบิดานิพพาน
ยมกปาฏิหาริยปริวรรต
เทศนาปริวรรต
เทโวโรหนปริวรรต
อจลเจดีย์
อัครสาวกนิพพาน
ทรงปรารภธรรม
ทรงทำนิมิตโอภาส
ปลงอายุสังขาร
บิณฑบาตครั้งสุดท้าย
รับผ้าสิงคิวรรณ
ผลแห่งบิณฑบาตทาน
ทรงปรารภสักการบูชา
สังเวชนียสถาน 4 ตำบล
ปัจฉิมโอวาท
ถวายพระเพลิงไม่ติด
เตโชธาตุโพลงขึ้นเอง
ลำดับการจำพรรษาของพระพุทธเจ้าทั้ง 45 พรรษา
สังคายนา
อันตรธานม 5 ประการ