ลักษณะสำคัญของลัทธิเผด็จการ

เนื่องจากแนวความคิดตลอดจนความหมายของเผด็จการยังมีข้อโต้แย้งกันมาก แต่อย่างไรก็ตามเผด็จการไม่ว่าในลักษณะใด ๆ จะมีสิ่งที่ร่วมกันอยู่ ซึ่งพอจะสรุปได้ดังต่อไปนี้

ประการที่หนึ่ง

ลัทธิเผด็จการไม่เห็นความสำคัญของความเสมอภาคหรือไม่เชื่อว่าบุคคลมีความเท่าเทียมกัน ไม่ว่าในด้านชาติกำเนิด การศึกษาและฐานะทางสังคม ด้วยเหตุนี้ลัทธิเผด็จการจึงแบ่งคนในสังคมออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ กลุ่มผู้นำ ซึ่งหมายถึงบุคคลที่มีชาติกำเนิน การศึกษา และฐานะทางสังคมสูง พวกนี้เป็นพวกที่มีความสามารถในการที่จะค้นพบความจริง ความถูกต้อง และสร้างสรรค์คุณธรรมความดีให้กับสังคมได้ ส่วนอีกกลุ่มหนึ่ง คือ ประชาชนโดยทั่วไป ซึ่งไร้ความสามารถและไม่อาจที่จะปกครองตนเองได้มักจะดำเนินการใด ๆ ไปโดยใช้อารมณ์เป็นเกณฑ์ ด้วยเหตุนี้ลัทธิเผด็จการจึงเชื่อว่าประชาชนส่วนใหญ่จึงต้องเชื่อฟังผู้นำ

ประการที่สอง

ลัทธิเผด็จการเป็นลัทธิการเมืองที่ไม่ยอมรับว่าประชาชนทั่ว ๆ ไปเป็นผู้มีเหตุผล ลัทธินี้เชื่อว่าเหตุผลของประชาชนทั่ว ๆ ไป ไม่สามารถที่จะนำมาแก้ปัญหาของสังคมได้ เพราะแต่ละคนต่างก็ยึดตนเองเป็นหลัก การใช้เหตุผลเพื่อยุติปัญหาจะนำมาซึ่งความโกลาหล ขาดความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของสังคม ดังนั้นลัทธินี้จึงสรุปว่าประชาชนทั่ว ๆ ไปเป็นผู้ที่ไร้เหตุผล ผู้ปกครองจึงไม่จำเป็นต้องไปให้เหตุผลใด ๆ และประชาชนโดยทั่วไปต้องมีผู้ปกครองเป็นผู้นำให้ความคุ้มครองแก่พวกเขา ซึ่งผู้นำนี้เองที่จะทำให้ประชาชนมีความก้าวหน้าปลอดภัยและยิ่งใหญ่ได้ ส่วนประชาชนนั้นมีหน้าที่อยู่อย่างเดียว คือ เชื่อฟังและปฏิบัติตามผู้นำโดยถือว่าเป็นหน้าที่ที่จะต้องกระทำ

ประการที่สาม

ลัทธิเผด็จการให้ความสำคัญกับเสรีภาพส่วนบุคคลน้อยกว่าอำนาจรัฐ ประเด็นนี้ เราอาจจะเข้าใจได้แจ่มชัดขึ้น ถ้าเราพิจารณาคำกล่าวของมุสโสลินี ผู้นำของเผด็จการฟาสซิสต์ตอนหนึ่งที่ว่า รัฐเป็นนายและเป็นจุดมุ่งหมายปลายทางของชีวิตและสังคม นั่นคือ ลัทธิเผด็จการจะยึดมั่นว่ารัฐเป็นสิ่งสูงสุดที่ประชาชนจะต้องสักการบูชา และอุทิศตนเองเพื่อความยิ่งใหญ่และความเจริญก้าวหน้าของรัฐ ประชาชนจะต้องมีภาระที่จะรับใช้รัฐ ฉะนั้นสิ่งใดที่รัฐกำหนดขึ้นทุกคนที่อยู่ในรัฐก็จะต้องปฏิบัติตามโดยไม่อาจหลีกเหลี่ยงได้นั่นคือ รบอบเผด็จการจะเน้นที่อำนาจของรัฐมากกว่าเสรีภาพของประชาชน

ประการที่สี่

ลัทธิเผด็จการไม่อดทนต่อความคิดที่แตกต่างกัน อันจะได้มาซึ่งความเห็นพ้อง หรือการเหนี่ยวนำให้ตรงแนวความคิดที่พวกเขายึดถือ คือ เรื่องอำนาจสูงสุดของรัฐและอำนาจเด็ดขาดของผู้นำที่เป็นตัวแทนของรัฐ ดังนั้นกลุ่มต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นพรรคการเมือง สมาคมอาชีพ สหพันธ์-กรรมกรจะต้องเป็นกลุ่มที่ให้การสนับสนุนผู้นำจึงจะตั้งอยู่ได้ พวกผู้นำลัทธิเผด็จการจะไม่ยอมให้มีฝ่ายอื่นใดเข้ามามีส่วนในการใช้อำนาจและด้วยความกลัวว่าจะมีกลุ่มทางการเมืองอื่นมาแย่งชิงอำนาจ บรรดาผู้นำเหล่านี้จะพยายามค้นหาและทำลายกลุ่มเหล่านั้นเสียก่อนที่จะเติบโตขึ้นมาและทำลายพวกตนได้

ความหมายของเผด็จการ
ลักษณะสำคัญของลัทธิเผด็จการ
ประเภทของลัทธิเผด็จการ
เผด็จการอำนาจนิยมกับเผด็จการเบ็ดเสร็จในเชิงเปรียบเทียบ

ที่มา

วัชระ คลายนาทรและคณะ : สังคมศึกษาสมบูรณ์แบบ
สุขุม นวลสกุลและคณะ : สังคมศึกษา

บ้านจอมยุทธ : สร้างเมื่อ สิงหาคม 2543 วิธีใช้: อ่านเพื่อประเทืองปัญญา | วัตถุประสงค์ | ติดต่อ : baanjomyut@yahoo.com