รัฐธรรมนูญ (Constitution)

ประโยชน์และความจำเป็นของการมีรัฐธรรมนูญ

การปกครองประเทศไม่ว่าการจัดการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยหรือสังคมนิยมก็ตามจะต้องมีรัฐธรรมนูญเป็นหลักในการจัดการปกครองว่า ผู้มีอำนาจบริหารประเทศจะต้องบริหารไปในแนวและทิศทางใด ผู้บริหารและประชาชนของประเทศย่อมที่จะได้ประโยชน์จากรัฐธรรมนูญนั้น เพราะรัฐธรรมนูญจะกำหนดบทบาทหน้าที่สิทธิเสรีภาพของทุกฝ่ายไว้ในบทบัญญัตินั้นอย่างชัดเจน จึงเห็นได้ว่า รัฐธรรมนูญมีประโยชน์และมีความจำเป็นอย่างน้อย 4 ประการ คือ

1. รัฐธรรมนูญไม่ได้ก่อให้กำเนิดรัฐ แต่เป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งต่อความเป็นอยู่ของรัฐสมัยปัจจุบัน รัฐธรรมนูญเป็นเครื่องจักรกลการเมืองที่สำคัญที่สุดที่จะขาดเสียมิได้ในการปกครองระบอบประชาธิปไตย ซึ่งรัฐหรือผู้ปกครองประเทศหรือประชาชนในประเทศต้องปฏิบัติตามรัฐธรรมนูญอย่างเคร่งครัด อันจักเป็นประโยชน์ในการพัฒนาประเทศได้เป็นอย่างดี และแม้ในประเทศที่ปกครองในระบอบสังคมนิยมก็ย่อมมีรัฐธรรมนูญเป็นหลักสำคัญในการบริหารประเทศเช่นกัน

2. การมีรัฐธรรมนูญย่อมหมายถึงความเจริญรุ่งเรืองของรัฐ และเป็นเครื่องบ่งบอกว่า ผู้ปกครองรัฐนั้นปกครองประชาชนด้วยหลักนิติธรรม ซึ่งอำนาจการปกครองของประเทศถูกตราไว้ในกฎหมายรัฐธรรมนูญอย่างชัดเจน มิได้ขึ้นอยู่กับการชอบใจหรือไม่ชอบใจของผู้ปกครองแต่อย่างไร (Government of Law, not of man)

3. รัฐธรรมนูญกำหนดบทบาทหน้าที่ของฝ่ายบริหาร ฝ่ายนิติบัญญัติ และฝ่ายตุลาการไว้อย่างชัดแจ้งว่ามีอย่างไร มากน้อยแค่ไหนเพียงไร ทั้งนี้ป้องกันมิให้แต่ละฝ่าย ปฏิบัติหน้าที่ก้าวก่ายซึ่งกันและกัน อันจะส่งผลให้เกิดความขัดแย้งนำสู่การปฏิวัติหรือรัฐประหารได้

4. รัฐธรรมนูญจำกัดอำนาจให้มีเพียงแต่ที่รัฐกำหนดไว้ รัฐสภามีหน้าที่ออกกฎหมายโดยความยินยอมเห็นชอบของตัวแทนราษฎร ฝ่ายบริหารจะจับกุมผู้ใดมาสอบสวนฟ้องร้องก็ต้องปรากฏว่ามีการกระทำผิดกฎหมาย และเช่นเดียวกันศาลจะมีอำนาจลงโทษได้ก็ต่อเมื่อบุคคลกระทำผิดกฎหมายเท่านั้น การจำกัดอำนาจไว้เช่นนั้นจะเป็นหลักประกันและช่วยผดุงความยุติธรรมให้ราษฎรมีสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรม