รัฐสภา พรรคการเมืองและการเลือกตั้ง

คุณสมบัติของผู้มีสิทธิเลือกตั้งและผู้สมัครรับเลือกตั้ง

ข้อจำกัดเกี่ยวกับสิทธิในการเลือกตั้งของประชาชนโดยทั่วไปจะมีข้อจำกัดอยู่สองประการคือ ข้อจำกัดในทางประวัติศาสตร์และข้อจำกัดที่ยังคงมีอยู่ในปัจจุบัน ข้อจำกัดทางประวัติศาสตร์นั้นจะมีแปลก ๆ เช่น ข้อจำกัดที่ว่าคนมั่งมีเศรษฐีเท่านั้นจึงจะมีสิทธิหรือคนที่ได้รับการศึกษาความรู้ได้เท่านั้นจึงจะมีสิทธิในการเลือกตั้ง เป็นต้น เหตุผลก็คือไม่ต้องการให้คนทั้งสองประเภทดังกล่าวนั้นมีอำนาจบริหารประเทศ ถ้าคนเหล่านั้นมีสิทธิเท่าเทียมกับชนชั้นมั่งมีหรือคนชั้นสูงแล้วจะเป็นผลทำให้การบริหารประเทศไม่สามารถจะดำเนินไปตามความปรารถนาของพวกตน ส่วนข้อจำกัดในปัจจุบันบางประเทศกำหนดเกี่ยวกับเรื่องเพศคือผู้หญิงไม่มีสิทธิเหมือนผู้ชายอย่างประเทศฝรั่งเศส ผู้หญิงพึ่งจะมีสิทธิ เมื่อ ค.ศ. 1944 นี้เอง และนอกนั้นก็จำกัดเกี่ยวกับอายุคือผู้มีอายุน้อยไม่มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้ง

สำหรับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 ได้กำหนดคุณสมบัติผู้มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้งและผู้มีสิทธิสมัครเข้ารับเลือกตั้งไว้ดังนี้

1. มีสัญชาติไทยโดยการเกิด แต่บุคคลผู้มีสัญชาติไทย ซึ่งบิดาเป็นคนต่างด้าวต้องมีคุณสมบัติตามที่กำหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอีกด้วย

2. มีอายุไม่ต่ำกว่ายี่สิบปีบริบูรณ์ในวันที่ 1 มกราคม ของปีที่มีการเลือกตั้งและ

3. มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตเลือกตั้ง บุคคลผู้มีลักษณะดังกล่าวต่อไปนี้ ในวันเลือกตั้งเป็นบุคคลต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งคือ

วิกลจริต หรือจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ
หูหนวกและเป็นใบ้ซึ่งไม่สามารถอ่านและเขียนหนังสือได้
ภิกษุ สามเณร นักพรตหรือนักบวช
ผู้ต้องคุมขังอยู่โดยหมายของศาลหรือคำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมาย
อยู่ในระหว่างถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งโดยคำพิพากษา

บุคคลผู้มีคุณสมบัติดังต่อไปนี้เป็นผู้มีสิทธิรับเลือกตั้ง

1. สัญชาติไทยโดยการเกิด แต่บุคคลผู้มีสัญชาติไทยซึ่งบิดาเป็นคนต่างด้าวต้องมีคุณสมบัติตามที่กำหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอีกด้วย
2. อายุไม่ต่ำกว่ายี่สิบห้าปีบริบูรณ์ในวันเลือกตั้ง
3. เป็นสมาชิกพรรคการเมืองที่ส่งเสริมเข้าสมัครรับเลือกตั้งตามมาตรา 95 และมาตรา 104 วรรค 2 พรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึ่งแต่พรรคเดียว
4. คุณสมบัติอื่น หากมีกำหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร