รัฐสภา พรรคการเมืองและการเลือกตั้ง

วิธีดำเนินการเลือกตั้ง

การดำเนินการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็นหน้าที่ความรับผิดชอบโดยตรงของกระทรวงมหาดไทย ซึ่งกระทรวงมหาดไทยจะดำเนินไปตามกฎหมายและนโยบายของรัฐบาล เพื่อให้เกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อย บริสุทธิ์ ยุติธรรมและกระทรวงมหาดไทยให้เจ้าหน้าที่นำไปปฏิบัติพร้อมทั้งให้ประชาชนมีส่วนร่วมเพื่อเป็นการส่งเสริมการปกครองในระบอบประชาธิปไตย

กระมล ทองธรรมชาติและคณะ ได้กล่าวถึงกระบวนการเลือกตั้งไว้ดังนี้

1. การกำหนดเขตเลือกตั้ง เมื่อได้มีการประกาศตามพระราชกฤษฎีกาให้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแล้ว ถ้าการเลือกตั้งนั้นเป็นการเลือกตั้งทั่วไปให้กระทรวงมหาดไทยประกาศในราชกิจจานุเบกษาโดยไม่ชักช้า กำหนดเขตเลือกตั้งในแต่ละจังหวัดและจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่จะทำการเลือกตั้งในแต่ละเขตเลือกตั้ง รวมทั้งท้องถิ่นที่ที่ประกอบเป็นเขตเลือกตั้งของแต่ละเขตเลือกตั้ง

2. บัญชีรายชื่อผู้เลือกตั้ง เมื่อมีพระราชกฤษฎีกาให้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแล้ว ให้นายอำเภอจัดทำบัญชีเลือกตั้งของแต่ละหน่วยเลือกตั้งไว้ ณ ที่สาธารณะที่เห็นได้ง่าย และที่เลือกตั้งบริเวณที่ใกล้เคียงก่อนวันเลือกตั้งไม่น้อยกว่า 30 วัน

3. หน่วยเลือกตั้ง ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดกำหนดหน่วยเลือกตั้งที่จะพึงมีในจังหวัดนั้นตามปกติให้ใช้เขตตำบลหนึ่งเป็นหน่วยเลือกตั้งหน่วยหนึ่ง ถ้าตำบลใดมีหน่วยเลือกตั้งเกินกว่าหนึ่งพันคน ให้กำหนดหน่วยเลือกตั้งในตำบลนั้นเพิ่มขึ้น โดยถือเกณฑ์จำนวนผู้เลือกตั้งหน่วยละหนึ่งพันคนเป็นประมาณ ถ้าผู้ว่าราชการจังหวัดเห็นว่าไม่เป็นการสะดวกหรือไม่ปลอดภัยในการไปลงคะแนนของผู้เลือกตั้ง จะกำหนดหน่วยเลือกตั้งโดยไม่คำนึงถึงจำนวนผู้เลือกตั้งก็ได้ หรือไม่กำหนดหน่วยเลือกตั้งเพิ่มก็ได้ เฉพาะตำบลในเขตเทศบาลหรือในเขตที่มีชุมชนหนาแน่น ถ้าผู้ว่าราชการจังหวัดเห็นสมควรจะกำหนดหน่วยเลือกตั้งโดยให้มีผู้เลือกตั้งในหน่วยเลือกตั้งละสามพันคนเป็นประมาณก็ได้

เมื่อได้กำหนดหน่วยเลือกตั้งขึ้นแล้วให้ประกาศหน่วยเลือกตั้ง ณ ศาลากลางจังหวัด ที่ว่าการอำเภอ ที่ว่าการกิ่งอำเภอ และสำนักงานเทศบาล เฉพาะตำบลในเขตเทศบาลหรือในบริเวณที่มีชุมชนหนาแน่นนั้น ให้จัดทำแผนที่สังเขปแสดงเขตของหน่วยเลือกตั้งประกอบไว้ด้วย

4. การลงคะแนนเลือกตั้ง การลงคะแนนเลือกตั้งให้ใช้วิธีลงเครื่องหมายลงในบัตรเลือกตั้งตามเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดในกระทรวง

5. การตรวจและการรวมคะแนน เมื่อปิดการลงคะแนนเลือกตั้งแล้วให้คณะกรรมการตรวจนับคะแนนโดยเปิดเผยจนเสร็จในรวดเดียว ห้ามมิให้เลื่อนหรือประวิงการนับคะแนน

เมื่อการนับคะแนนเสร็จแล้วให้คณะกรรมการตรวจนับคะแนนประกาศผลการนับคะแนน ณ ที่เลือกตั้งนั้น และรีบทำรายงานของผลการนับคะแนนและปิดหีบบัตรเลือกตั้งเพื่อส่งไปยังนายอำเภอโดยเร็ว
แบบประกาศผลของการนับคะแนน รายงานแสดงผลของการนับคะแนน วิธีนับคะแนน วิธีการประกาศผลของการนับคะแนน และวิธีเก็บบัตรเลือกตั้งบรรจุหีบให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎกระทรวง