ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ

4. เครื่องมือในการดำเนินนโยบายต่างประเทศ

เครื่องมือในการดำเนินนโยบายต่างประเทศที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน ประกอบด้วย

1. การทูต
การทูต (Diplomacy) หมายถึง ศิลปะในการดำเนินการและในการเป็นตัวแทนผลประโยชน์แห่งรัฐบาลของตนในต่างประเทศด้วยความเฉลียวฉลาด

2. การเจรจาระหว่างประมุขหรือผู้นำของรัฐ
นับตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่ 1 เป็นต้นมา การคมนาคมระหว่างประเทศเจริญก้าวหน้าขึ้นมาก ทำให้การเดินทางไปมาหาสู่ระหว่างประเทศต่างๆ ทั่วทุกมุมโลกกระทำได้โดยสะดวกรวดเร็วและปลอดภัยมากขึ้น จึงทำให้เกิดประเพณีทางการทูตขึ้นใหม่คือการเดินทางไปเจรจาระหว่างประมุขหรือผู้นำของรัฐต่างๆ ประธานาธิบดีวูดโรว์ วิลสัน เป็นบุคคลแรกที่ได้ปฏิบัติ คือ การเดินทางเข้าร่วมประชุมเจรจาที่แวร์ซาร์ย ประเทศฝรั่งเศสภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 ต่อมาวิธีการนี้ได้กระทำกันอย่างกว้างขวางในปัจจุบัน

3. การทหาร
หลายประเทศได้ใช้กำลังทหารเป็นเครื่องมือสนับสนุนการดำเนินนโยบายต่างประเทศของตน เพราะว่าในเรื่องการเมืองระหว่างประเทศนั้น แต่ละชาติต่างมุ่งรักษาหรือแข่งขันกันเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจ ความมุ่งหมายของการแข่งขันคือความต้องการที่จะให้ชาติอื่นยอมปฏิบัติตามความปรารถนาของตนหรือสามารถที่จะกำหนดเงื่อนไขในการตกลงกับชาติอื่น

4. การเศรษฐกิจ
ในปัจจุบันการเศรษฐกิจได้เข้ามามีบทบาทในการดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างประเทศอย่างมาก เพราะประเทศที่มีสถานะทางเศรษฐกิจดีย่อมสามารถมีอิทธิพลเหนือประเทศอื่นได้ ประเทศที่มั่งคั่งมักใช้พลังอำนาจทางเศรษฐกิจเป็นเครื่องมือในการดำเนินนโยบายต่างประเทศ โดยวิธีการให้ความช่วยเหลือทางเศรษฐกิจแก่ประเทศที่มีความอ่อนแอทางเศรษฐกิจทั้งในรูปแบบการให้เปล่า การให้กู้ยืมระยะยาวและคิดดอกเบี้ยต่ำ ทั้งนี้เพื่อให้ประเทศเหล่านั้นเป็นพรรคพวกตน หรือสนับสนุนตนในการดำเนินนโยบายต่างประเทศ

5. การจารกรรม
ในการดำเนินกิจการระหว่างประเทศย่อมมีขอบข่ายการจารกรรมหรือหน่วยสืบราชการลับซึ่งส่งไปปฏิบัติงานทั้งในประเทศที่เป็นมิตรและประเทศที่เป็นศัตรู การจารกรรมคือการแสวงหาความลับและการหาข่าวกรอง เพื่อให้ได้ข้อเท็จจริงจากข่าวสารของประเทศต่างๆ ทั้งนี้เพื่อประโยชน์ในด้านการทหารหรือการเศรษฐกิจ หน่วยจารกรรมที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักได้แก่ CIA (Central Intelligence Agency) ของสหรัฐอเมริกา และ KGB (Komitet Gosudarstvenoi Bezopasnosti) ของสหภาพโซเวียตในอดีต

อำนาจของชาติ
ปัจจัยแห่งอำนาจของชาติ
การกำหนดนโยบายต่างประเทศ
เครื่องมือในการดำเนินนโยบายต่างประเทศ
สาเหตุของการขัดแย้งระหว่างประเทศ
มาตรการแก้ไขความขัดแย้งระหว่างประเทศ