การเมืองการปกครองไทย

เค้าโครงเศรษฐกิจของหลวงประดิษฐ์ธรรมนูญ

เมื่อคณะราษฎรได้ทำการยึดอำนาจการปกครองได้อย่างเด็ดขาดและวันที่ 27 มิถุนายน 2475 จึงได้ดำเนินการประกาศใช้พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว โดยที่พระมหากษัตริย์ทรงอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ โครงสร้างรัฐธรรมนูญได้กำหนดใช้อำนาจอธิปไตยใน 3 ทาง คือ สภาผู้แทนเป็นองค์กรนิติบัญญัติ คณะกรรมการราษฎร (หรือคณะรัฐมนตรี) เป็นองค์กรบริหาร และศาลเป็นผู้ใช้อำนาจตุลาการ
ก้าวแรกของการบริหารตามกฎหมายรัฐธรรมนูญของคณะราษฎร คือ หัวหน้าคณะราษฎรได้แต่งตั้งผู้แทนราษฎรขึ้น 70 คน เพื่อปฏิบัติหน้าที่ของสภาผู้แทนราษฎร และได้ตั้งพระยามโนปกรณ์นิติธาดา เป็นประธานกรรมการ (นายกรัฐมนตรี) พร้อมทั้งตั้งคณะกรรมการราษฎรขึ้นอีก 19 คน (รัฐมนตรี)

หลังจากที่การจัดตั้งรัฐบาลบริหารประเทศเป็นรูปเป็นร่างแล้ว คณะผู้บริหารโดยมีพระยามโนปกรณ์นิติธาดาเป็นประธาน จึงได้มอบหมายให้นายปรีดี พนมยงค์ (หลวงประดิษฐ์มนูญธรรม) เป็นผู้จัดทำเค้าโครงเศรษฐกิจ เพื่อมาใช้ในการบริหารประเทศทางเศรษฐกิจ ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติในปัจจุบัน

นายปรีดี พนมยงค์ เมื่อได้รับมอบหมายให้เป็นผู้รับผิดชอบจัดทำเค้าโครงเศรษฐกิจ เพื่อให้การบริหารประเทศที่เป็นไปตามเป้าหมายที่คณะราษฎรได้กำหนดไว้คือ จะต้องบำรุงความสุขสมบูรณ์ของราษฎรในทางเศรษฐกิจ โดยรัฐบาลจะหางานให้ราษฎรทุกคนทำ จะไม่ปล่อยให้ราษฎรอยู่อย่างอดอยากและมีความเหลื่อมล้ำในสังคมอย่างนี้

ดังนั้นเค้าโครงเศรษฐกิจที่นายปรีดี พนมยงค์ ได้ร่างขึ้นนั้นได้สอดคล้องกับหลักการบริหารประเทศของคณะราษฎรแล้วนำขึ้นเพื่อเสนอให้คณะรัฐมนตรีได้พิจารณานำใช้ซึ่งมีสาระสำคัญดังนี้

1. ให้สิทธิประชาชนมีโอกาสเป็นข้าราชการทุกคน บุคคลที่มีอายุระหว่าง 18-55 ปี ให้รับราชการตามประเภทของงานและความสามารถโดยรับเงินเดือนประจำจากทางราชการหรือสหกรณ์ ข้าราชการแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ข้าราชการประเภทนั่งโต๊ะทำงานหรือทำงานในที่ทำการ และข้าราชการที่ใช้แรงงานกลางแจ้งหรือแบบกรรมกร ทั้งนี้เพื่อสนองค่านิยมของคนส่วนใหญ่ที่ชอบจะรับราชการและเป็นประโยชน์ในการระดมแรงงานในประเทศออกใช้อย่างเต็มที่

2. รัฐดำเนินการปฏิรูปที่ดินโดยบังคับซื้อที่ดินอันเป็นนา, เป็นสวน, และใช้ประโยชน์ทางกสิกรรมมาเป็นของรัฐบาลหรือสหกรณ์และดำเนินการเกษตรกรรมเอง ซึ่งจะทำให้ผลผลิตต่าง ๆ เป็นของรัฐบาลหรือสหกรณ์ สามารถที่จะควบคุมราคาจำหน่ายได้เพราะตัดพ่อค้าคนกลางออก

3. รัฐดำเนินการในเรื่องธนาคาร, การขนส่งคมนาคม, รวมทั้งการอุตสาหกรรมเอง เพื่อตัดคนกลางหรือนายทุนที่แสวงหากำไรออก

จากการที่คณะราษฎรได้นำเค้าโครงทางเศรษฐกิจของนายปรีดี พนมยงค์ ไปพิจารณาแล้วทำให้เกิดการแตกแยกในหมู่ผู้นำของคณะราษฎร จึงเกิดความปั่นป่วนในรัฐบาลของคณะราษฎร คือฝ่ายหนึ่งได้สนับสนุนเค้าโครงเศรษฐกิจแต่อีกฝ่ายหนึ่งไม่เห็นด้วยจึงไม่ได้สนับสนุนพระยามโนปกรณ์นิติธาดา

ในที่สุดได้มีพระราชกฤษฎีกาปิดสภาผู้แทนราษฎรและมีการงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตรา อันก่อให้เกิดความปั่นป่วนมิใช่น้อยในวงการเมืองขณะนั้น ซึ่งเป็นเหตุให้รัฐบาลพระยามโนปกรณ์นิติธาดา ต้องจัดส่งหลวงประดิษฐ์มนูญธรรมไปอยู่ฝรั่งเศสในข้อหาว่า หลวงประดิษฐ์ธรรมนูญจะนำเอาลัทธิคอมมิวนิสต์เข้ามาใช้ในประเทศไทย