สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>

ความหมายการเมืองการปกครอง
รัฐ (State)
ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับสังคม
รัฐธรรมนูญ (Constitution)
กฎหมาย (Law)
อำนาจอธิปไตย
รัฐสภา พรรคการเมืองและการเลือกตั้ง
ประชาชนกับบทบาททางการเมือง
ลัทธิการเมืองและเศรษฐกิจ
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
การเมืองการปกครองไทย
ระบบเศรษฐกิจและระบบการปกครอง
ธรรมาภิบาล
บรรณานุกรม

การเมืองการปกครองไทย

รัฐบาลในระบอบประชาธิปไตย

นับแต่ตั้งประเทศไทยได้เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นประชาธิปไตย เมื่อ24 มิถุนายน 2475 ประเทศไทยเราได้มีรัฐบาลมาแล้วจนถึงปัจจุบัน 55 ชุด คือ

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 1 (28 มิถุนายน – 9 ธันวาคม 2475)
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เป็นประธานกรรมการราษฎร หรือนายกรัฐมนตรี
สิ้นสุดวาระเนื่องจากการประกาศและบังคับใช้“รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475” เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม 2475

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 2 (10 ธันวาคม 2475 – 1 เมษายน 2476)
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากมีพระราชกฤษฎีกาให้ปิดประชุมสภาผู้แทนราษฎรและตั้งคณะรัฐมนตรีชุดใหม่

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 3 (1 เมษายน – 20 มิถุนายน 2476)
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการรัฐประหาร เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2476 ของ “คณะทหารบก ทหารเรือ” อันมีนายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นหัวหน้า มีนายพันโทหลวงพิบูลสงคราม (แปลก ขีตตะสังคะ) เป็นเลขานุการฝ่ายทหารบก นายนาวาโทหลวงศุภชลาศัย (บุค ศุภชลาศัย) เป็นเลขานุการฝ่ายทหารเรือ

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 4 (24 มิถุนายน – 25 ธันวาคม 2476)
นายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475” เพราะการเลือกตั้งทั่วไป เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2476

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 5 (16 ธันวาคม 2476 – 21 กันยายน 2477)
นายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากสภาผู้แทนราษฎรไม่เห็นด้วยกับการเซ็นสัญญาตกลงระหว่างประเทศเรื่องการควบคุมจำกัดยาง

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 6 (22 กันยายน 2477 – 9 สิงหาคม 2480)
นายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากกระทู้ถามเรื่องเกี่ยวกับการขายที่ดินของพระคลังข้างที่ของนายเลียง ไชยกาล สมาชิกสภา ผู้แทนราษฎรจังหวัดอุบลราชธานี และญัตติเปิดอภิปรายทั่วไป เพื่อลงมติไม่ไว้วางใจของนายไต๊ ปาณิกบุตร สมาชิกสภาจังหวัดพระนคร
นายกรัฐมนตรีจึงได้ลาออกเพื่อเปิดโอกาสให้ทุกฝ่ายดำเนินการสอบสวน

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 7 (9 สิงหาคม – 20 ธันวาคม 2480)
นายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 2480

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 8 (21 ธันวาคม 2480 – 11 กันยายน 2481)
นายพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน 2481
ทั้งนี้เนื่องจากรัฐบาลแพ้มติสภาผู้แทนราษฎร ในญัตติขอให้แก้ไขข้อบังคับของสภาผู้แทนราษฎร เกี่ยวกับวิธีการเสนอร่างงบประมาณของนายถวิล อุดล สมาชิกสภาจังหวัดร้อยเอ็ดและพวก เมื่อวันที่ 10 กันยายน 2481 จึงได้ประกาศยุบสภาเมื่อวันที่ 11 กันยายน 2481

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 9 (16 ธันวาคม 2481 – 6 มีนาคม 2485)
นายพันเอกหลวงพิบูลสงคราม (แปลก ขีตตะสังคะ) เป็นนายกรัฐมนตรี
สิ้นสุดวาระเพราะรัฐบาลลาออก เพื่อเปิดโอกาสให้มีการเปลี่ยนแปลงคณะรัฐมนตรีเสียใหม่ให้เหมาะสมกับสถานการณ์เนื่องจากเมื่อวันที่ 8 ธันวาคม 2484 ญี่ปุ่นขอเดินทัพผ่านไทย และเมื่อวันที่ 25 มกราคม 2485 ประเทศไทยได้ประกาศสงครามกับบริเตนใหญ่และสหรัฐ

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 10 (7 มีนาคม 2485 – 24 กรกฎาคม 2487)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากสภาผู้แทนราษฎรไม่อนุมัติพระราชกำหนดระเบียบราชการบริหารนครบาลเพชรบูรณ์ เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2487 และไม่อนุมัติพระราชกำหนดจัดสร้างพุทธบุรีมณฑล เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2487 นายกรัฐมนตรีจึงได้ลาออก

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 11 (1สิงหาคม 2487 – 17 กรกฎาคม 2488)
นายพันตรีควง อภัยวงศ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากสงครามยุติ นายกรัฐมนตรีจึงได้ลาออก “เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ที่มีความเหมาะสมในอันที่จะยังมิตรภาพและดำเนินการเจรจาเพื่อความวัฒนาถาวรของชาติ เข้าดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบไป”

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 12 (31 สิงหาคม – 17 กันยายน 2488)
นายทวี บุญเกตุ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากนายกรัฐมนตรีลาออกด้วยเหตุผลเพราะ “ภารกิจเร่งที่รัฐบาลนี้พึงปฏิบัติได้สำเร็จลุล่วงไปแล้ว ต่อไปก็เป็นปัญหาการเมือง การทำความเข้าใจอันดีของฝ่ายสหประชาชาติ จึงเปิดโอกาสให้ผู้ที่เหมาะสมได้เข้าบริหารประเทศสืบแทนต่อไป”

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 13 (17 กันยายน 2488 – 24 มกราคม 2489)
ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2482 แก้ไขเพิ่มเติมพุทธศักราช 2483 และแก้ไขเพิ่มเติมพุทธศักราช 2485” เพราะการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 6 มกราคม 2489 หลังจากยุบสภาเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2488

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 14 (13 มกราคม – 18 มีนาคม 2489)
นายพันตรีควง อภัยวงศ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากแพ้มติสภาผู้แทนราษฎร เรื่องพระราชบัญญัติคุ้มครองค่าใช้จ่ายของประชาชนในภาวะคับขัน ของนายทองอินทร์ ภูริพัฒน์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จังหวัดอุบลราชธานี และพวก นายกรัฐมนตรีจึงได้ลาออก

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 15 (24 มีนาคม – 8 มิถุนายน 2489)
นายปรีดี พนมยงค์ เป็นนายกรัฐมนตรีสิ้นสุดวาระตามรัฐธรรมนูญภายหลังการประกาศและบังคับใช้ “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489” เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2489 และ เลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม 2489

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 16 (11 มิถุนายน – 21 สิงหาคม 2489)
นายปรีดี พนมยงค์ เป็นนายกรัฐมนตรีสิ้นสุดวาระเนื่องจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอนันทมหิดล รัชกาลที่ 8 เสด็จสวรรคต นายกรัฐมนตรีจึงได้ลาออกโดยที่ยังไม่ทันได้ตั้งคณะรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 17 (23 สิงหาคม 2489 – 30พฤษภาคม 2490)
นายพลเรือตรีถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี
สิ้นสุดวาระเนื่องจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคประชาธิปัตย์ได้เสนอญัตติเปิดอภิปรายทั่วไปเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจ ระหว่างวันที่ 19 – 27 พฤษภาคม 2490 แม้รัฐบาลจะได้รับความไว้วางใจด้วยคะแนน 86 ต่อ 55 งดออกเสียง 16 แต่นายกรัฐมนตรีก็ยื่นใบลาออกเพื่อให้โอกาสได้มีการปรับปรุงคณะรัฐมนตรีใหม่

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 18 (30 พฤษภาคม – 8 พฤศจิกายน 2490)
นายพลเรือตรีถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการรัฐประหารของ “คณะทหารของชาติ” เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490 โดยพลโทผิน ชุณหะวัณ นายทหารกองหนุนเป็นหัวหน้า

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 19 (10 พฤศจิกายน 2490 – 6 กุมภาพันธ์ 2491)
นายควง อภัยวงศ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 29 มกราคม 2491

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 20 (21 กุมภาพันธ์ – 8 เมษายน 2491)
นายควง อภัยวงศ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจาก “คณะรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน 2490” ทำรัฐประหารเงียบ บีบบังคับให้ลาออก

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 21 (8 เมษายน 2491 – 24 มิถุนายน 2493)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตามรัฐธรรมนูญภายหลังการประกาศและบังคับใช้ “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492” เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2492 และการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเพิ่มตามบทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญ เมื่อวันที่ 5 มิถุนายน 2492

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 22 (25 มิถุนายน 2492 – 28 พฤศจิกายน 2494)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการรัฐประหารของ “คณะรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน 2490” ซึ่งตั้งชื่อใหม่ว่า “คณะทหารบก ทหารเรือ ทหารอากาศ ตำรวจ ผู้ก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 คณะรัฐประหาร พ.ศ. 2490” มีพลเอกผิน ชุณหะวัณ ผู้บัญชาการทหารบกเป็นหัวหน้า

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 23 (29 พฤศจิกายน – 5 ธันวาคม 2494)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระภายหลังจากการ “คณะบริหารประเทศชั่วคราว” ของ “คณะทหารบก ทหารเรือ ทหารอากาศ ตำรวจ ผู้ก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 คณะรัฐประหาร พ.ศ. 2490” รับสนองพระบรมราชโองการประกาศให้สภาผู้แทนราษฎรประกอบด้วยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 24 (16 ธันวาคม 2494 – 24 มีนาคม 2495)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495” และการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2495

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 25 (24 มีนาคม 2495 – 25 กุมภาพันธ์ 2500)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2500

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 26 (21 มีนาคม – 16 กันยายน 2500)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการ รัฐประหาร เมื่อวันที่ 16 กันยายน 2500 ของกลุ่มบุคคลที่เรียกตนเองว่า “คณะทหาร” อันมีจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ผู้บัญชาการทหารบก เป็นหัวหน้า

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 27 (21 กันยายน – 26 ธันวาคม 2500)
นายพจน์ สารสิน เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พุทธศักราช 2495” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2500

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 28 (1 มกราคม – 20 ตุลาคม 2501)
พลโทถนอม กิตติขจร เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากนายกรัฐมนตรีเห็นว่า “การบริหารราชการแผ่นดินไม่อาจดำเนินไปให้บรรลุผลตามความปรารถนาได้” จึงได้ลาออก และเข้าร่วมทำรัฐประหารกับ “คณะปฏิวัติ” อันมีจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุดทหารบก เป็นหัวหน้า ในค่ำวันที่ 20 ตุลาคม 2501

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 29 (9 กุมภาพันธ์ 2502 – 8 ธันวาคม 2506)
จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการอสัญกรรมของจอมพลสฤษ ธนะรัชดิ์ นายกรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 30 (9 ธันวาคม 2506 – 7 มีนาคม 2512)
พลเอกถนอม กิตติขจร เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม ”รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511” เพราะการเลือกตั้งทั่วไป เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2512

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 31 (7 มีนาคม 2512 – 26 พฤศจิกายน 2514)
จอมพลถนอม กิตติขจร เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการรัฐประหารเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2514 ของ “คณะปฏิวัติ” อันมรจอมพลถนอม กิตติขจร ผู้บัญชาการทหารสูงสุด เป็นหัวหน้า

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 32 (18 ธันวาคม 2515 – 14 ตุลาคม 2516)
จอมพลถนอม กิตติขจร เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเพราะพลังนักศึกษา ประชาชน ชุมนุมกันขับไล่ เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2516 กระทั่งไม่สามารถอยู่ในตำแหน่งได้ จึงจำใจต้องลาออกและเดินทางออกนอกประเทศ

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 33 (16 ตุลาคม 2516 – 22 พฤษภาคม 2517)
นายสัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากนายกรัฐมนตรีลาออกด้วยเหตุผลว่า “สถานการณ์ไม่เอื้ออำนวยให้ข้าพเจ้าและรัฐบาลนี้คงอยู่ปฏิบัติหน้าที่จนกว่าจะมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญ”

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 34 (30 พฤษภาคม 2517 – 14 กุมภาพันธ์ 2518)
นายสัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517” เพราะการเลือกตั้งทั่วไป เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2518

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 35 (21 กุมภาพันธ์ – 14 มีนาคม 2518)
ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517” เนื่องจากไม่ได้รับความไว้วางใจจากสภาผู้แทนราษฎร

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 36 (17 มีนาคม 2518 – 12 มกราคม 2519)
ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2519 ภายหลังการยุบสภาผู้แทนราษฎรเมื่อวันที่ 12 มกราคม 2519

คณะรัฐมนตรีชุที่ 37 (21 เมษายน – 23 กันยายน 2519)
ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเพราะนายกรัฐมนตรีลาออก

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 38 (25 กันยายน – 5 ตุลาคม 2519)
ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากรัฐประหารเมื่อวันที่ 6 ตุลาคม 2519 ของ “คณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน” อันมี พลเรือเอกสงัด ชลออยู่ เป็นหัวหน้า

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 39 (22 ตุลาคม 2519 – 19 ตุลาคม 2520)
นายธานินทร์ กรัยวิเชียร เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากการทำรัฐประหาร เมื่อ 20 ตุลาคม 2520 ของ “คณะปฏิวัติ” อันมีพลเรือเอกสงัด ชลออยู่ เป็นหัวหน้า

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 40 (11 พฤศจิกายน 2520 – 12 พฤษภาคม 2522)
พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระตาม “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521” เพราะการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 22 เมษายน 2522

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 41 (12 พฤษภาคม 2522 – 3 มีนาคม 2523)
พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ เป็นนายกรัฐมนตรี สิ้นสุดวาระเนื่องจากนายกรัฐมนตรีลาออก

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 42 (3 มีนาคม 2523 – 30เมษายน 2526)
สืบเนื่องมาจากการที่ พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ ได้ประกาศลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2523 ต่อมาได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ผู้บัญชาการทหารบก ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบแทน
สิ้นสุดตามวาระ “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521” โดยการยุบสภาให้มีการเลือกตั้งใหม่

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 43 (30 เมษายน 2526 – 5 สิงหาคม 2529)
กรณีเกิดการขัดแย้งระหว่างพรรคการเมืองร่วมรัฐบาล คือ พรรคกิจสังคมและพรรคชาติไทย เกี่ยวกับการจัดซื้อน้ำมันจากประเทศซาอุดิอาระเบีย ต่อมาได้มีรัฐมนตรีจำนวนมากลาออกจากตำแหน่ง เพื่อเปิดโอกาสให้นายกรัฐมนตรีปรับปรุงคณะรัฐมนตรีเสียใหม่
เมื่อ 11 มีนาคม 2524 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี อีกครั้งหนึ่ง (เปรม 2)

คณะรัฐมนตรีคณะนี้สิ้นสุดลงจากการปรับปรุงคณะรัฐมนตรีของพลเอกเปรมอีกครั้งหนึ่ง
เมื่อ 19 ธันวาคม 2524 มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรีอีกครั้งหนึ่ง (เปรม 3) คณะรัฐมนตรีชุดนี้สิ้นสุดลงโดยการปรับปรุงคณะรัฐมนตรีของพลเอกเปรม
พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นนายกรัฐมนตรี (เปรม 4) ที่เป็นผลมาจากการปรับปรุงคณะรัฐมนตรี และรัฐมนตรีคณะนี้ได้สิ้นสุดลง โดยการมีพระราชกฤษฎีกายุบสภา เพื่อให้มีการได้เลือกตั้งใหม่ในวันที่ 27 กรกฎาคม 2529
พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ หลังจากมีการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อ 27 กรกฎาคม 2529 ก็ได้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี (เปรม 5) เมื่อวันที่ 5 สิงหาคม 2529 และคณะรัฐมนตรีชุดนี้สิ้นสุดลง เพราะการยุบสภาอีกครั้ง

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 44 (5สิงหาคม 2529-4 สิงหาคม 2531)
ภายหลังการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม 2531 ผลจาการดำเนินการทางการเมืองรวมพรรคการเมืองจำนวนหนึ่งเพื่อทำหน้าที่รัฐบาล พรรคชาติไทยซึ่งมีที่นั่งในสภาผู้แทนราษฎรมากที่สุดทำหน้าที่เป็นแกนนำในการจัดตั้งรัฐบาล เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2531 พลตรีชาติชาย ชุณหะวัน ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรี คนที่ 17 และต่อมาเมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2531 จึงมีพระบรมราชโองการแต่งตั้งรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 45 (4 สิงหาคม2531- 9 ธันวาคม 2533)
พลตรีชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 46 (9 ธันวาคม 2533 – 23 กุมภาพันธ์ 2534)
พลตรีชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 47 (2 มีนาคม 2534 – 7 เมษายน 2535)
นายอานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรี ประกาศพระบรมราชโองการ เมื่อวันที่ 2 มีนาคม 2535 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงลงพระปรมาภิไธย ในประกาศ พลเอกสุนทร คงสมพงษ์ ประธานคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติเป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ และในวันที่ 6 มีนาคม 2535 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯแต่งตั่งคณะรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 48 (7 เมษายน 2535 – 23 กันยายน 2535)
พลเอกสุจินดาครา ประยูรเป็นนายกรัฐมนตรี ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ 19 ของประเทศไทย เมื่อวันที่ 7 เมษายน 2535 เมื่อเข้าดำรงตำแหน่ง พลเอก สุจินดา ได้ถูกคัดค้านจากกลุ่มเคลื่อนไหวทางการเมืองหลายกลุ่ม จนกระทั่งเกิดเหตุการณ์ไม่สงบภายในประเทศขึ้น พลเอก สุจินดา จึงลาออกจากตำแหน่งเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม 2535 เพื่อให้การแก้ไขรัฐธรรมนูญเป็นไปโดยอิสระและเพื่อแสดงความรับผิดชอบทางการเมือง
อย่างไรก็ตาม นายมีชัย ฤชุพันธ์ รองนายกรัฐมนตรีได้ทำหน้าที่รักษาการนายกรัฐมนตรีไทยเป็นการชั่วคราว จนกระทั่งมีการแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีคนใหม่ในวันที่ 10 มิถุนายน 2535

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 48 ของรัฐบาลพลเอก สุจินดา คราประยูร จึงพ้นจาก
ตำแหน่งไปตามวาระ

คณะรัฐมนตรีชุดที่ 49 (10 มิถุนายน 2535 – 23 กันยายน 2535)
นายอานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรี รัฐบาลยุบสภาเลือกตั้งทั่วไป

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 50 (23 กันยายน พ.ศ. 2535 - 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2538)
นายชวน หลีกภัย เป็นนายกรัฐมนตรี รัฐบาลยุบสภาเลือกตั้งทั่วไป

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 51 (13 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 - 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2539)
นายบรรหาร ศิลปอาชาเป็นนายกรัฐมนตรีรัฐบาลยุบสภาเลือกตั้งทั่วไป

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 52 (25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2539 - 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540)
พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ เป็นนายกรัฐมนตรี ลาออก เพราะวิกฤตการณ์เศรษฐกิจ

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 53 (9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540 - 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544)
นายชวน หลีกภัย เป็นนายกรัฐมนตรี รัฐบาลยุบสภาเลือกตั้งทั่วไป

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 54 (9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 – 3 สิงหาคม 2548)
พันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี อายุสภาฯสิ้นสุดครบวาระ 4 ปี

คณะรัฐมนตรี คณะที่ 55 ( 3 สิงหาคม 2548 – 24 กุมภาพันธ์ 2549)
พันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร ยุบสภาเนื่องจากมีปัญหาการประท้วงจากกลุ่มพันธมิตร