สังคมศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมือง เศรษฐศาสตร์ >>
ท่าทีของสัมพันธมิตรต่อไทยหลังสงครามยุติ
เนื่องจากอังกฤษได้รับผลกระทบกระเทือนมากกว่า สัมพันธมิตรอื่นใด ในระหว่างสงคราม ดังนั้น เมื่อสงครามยุติลง อังกฤษจึงยังคงถือว่ามีสถานะสงครามกับไทย และมุ่งที่จะเรียกร้องคิดบัญชีกับประเทศไทย อย่างเต็มที่
เมื่อวันที่ 3 กันยายน 2488 อังกฤษได้ส่งกองพลที่ 7 (อินเดีย) เข้ามาปลดอาวุธกองทัพญี่ปุ่น ในประเทศไทยและพลเรือเอก ลอร์ด หลุยส์ เมาท์แบตเทน ก็ได้ยื่นร่างข้อตกลง (Preliminary Military Agreement) รวม 21 ข้อ ต่อคณะผู้แทนทางหารของไทย ที่เดินทางไปทำความตกลงกับฝ่ายสัมพันธมิตรที่เมือง แคนดี้ ในเกาะลังกา ข้อตกลงดังกล่าวเป็นเงื่อนไขการยอมแพ้ โดยรวมยิ่งกว่าเรื่องการทหารโดยตรง
ส่วนสหรัฐ ฯ ยังเห็นประเทศไทยในฐานะเป็นมิตรมากกว่าอังกฤษ ดังจะเห็นได้จากคำแถลงของนาย เบอร์นส์ (Byrnes) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ ฯ เมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2488 ซึ่งกล่าวว่า ตลอดเวลา 4 ปีที่แล้วมา รัฐบาลสหรัฐ ฯ ถือว่าประเทศไทยมิใช่ศัตรู แต่เป็นประเทศที่จะต้องปลดปล่อยจากศัตรู เมื่อบัดนี้ ประเทศไทยได้รับการปลดปล่อยแล้ว รัฐบาลสหรัฐ ฯ เชื่อว่าประเทศไทยจะกลับเข้าสู่สถานะเดิม ในวงสังคมชาติอิสสระ มีอธิปไตย และเอกราช
ดังนั้น สหรัฐ ฯ จึงมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยเหลือไทย ผ่อนหนักให้เป็นเบาจากการบีบคั้นของ อังกฤษและจีน โดยเฉพาะความกดดันด้านจีน มีผลกระทบต่อเสถียรภาพของไทย โดยมุ่งหวังที่จะให้ไทยอยู่ในเขตอำนาจการปฎิบัติการของตน และเตรียมส่งกองทัพจีนเข้ามาปลดอาวุธทหารญี่ปุ่นในประเทศไทย รัฐบาลไทยจึงได้ตกลงใจปลดทหารไทย ซึ่งในขณะนั้นปฎิบัติการอยู่ เหนือเส้นขนานที่ 16 (ซึ่งตามการประชุมที่ปอตสดัม เมื่อปลายเดือนกรกฎาคม 2488 จีนจะรับผิดชอบพื้นที่เหนือเส้นขนานที่ 16 ขึ้นไป) โดยรีบด่วนเพื่อป้องกันการปะทะกับทหารจีน
ปัญหาเรื่องเขตอำนาจของยุทธบริเวณของจีนด้านประเทศไทย สหรัฐ ฯ ได้ยื่นมือเข้ามาตัดสินปัญหาดังนี้
หากการปลดอาวุธของกองกำลังทหารญี่ปุ่น ถือตามการแบ่งเขตรับผิดชอบของกองบัญชาการทหารสูงสุด ฝ่ายสัมพันธมิตรแล้ว ประเทศไทยจะถูกแบ่งออกเป็นสองส่วน อาจเกิดความปั่นป่วนไม่สงบขึ้นได้ ดังนั้น ต่อมาเมื่อวันที่ 2 กันยายน 2488 ประธานาธิบดีทรูแมน แห่งสหรัฐ ฯ จึงได้ออกคำสั่งทั่วไปที่ 1 กำหนดให้กองกำลังญี่ปุ่นตลอดทั่วประเทศไทย ทำการยอมจำนนต่อผู้บัญชาการทหารสูงสุดฝ่ายสัมพันธมิตร ด้านเอเซียตะวันออกเฉียงใต้แต่ผู้เดียว
การเตรียมการของไทย
การดำเนินการเจรจาทางการทูต
การปฎิบัติของสหรัฐและอังกฤษ
การเตรียมการต่อสู้ภายในประเทศ
การดำเนินการของรัฐบาลไทย เมื่อญี่ปุ่นขอเดินทัพผ่านไทย
สถานการณ์ทางทหารและการเมือง
จอมพล ป.พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีสั่งการ
ข้อตกลงระหว่างผู้แทนฝ่ายไทยและญี่ปุ่น
เหตุการณ์ขั้นต่อมา และข้อเรียกร้องของญี่ปุ่น
การร่วมวงศ์ไพบูลย์กับญี่ปุ่น
การประกาศสงคราม
การประกาศสงครามต่อบริเตนใหญ่ และสหรัฐอเมริกา
การดำเนินการของฝ่ายสัมพันธมิตร
การดำเนินสงคราม
การปฏิบัติการของกองทัพพายัพ
การจัดตั้งกองทัพพายัพ
การปกครองสหรัฐไทยเดิม
การปฏิบัติการทางอากาศ
การดำเนินการของฝ่ายไทยก่อนสงครามยุติ
ไทยประกาศสันติภาพ
ท่าทีของสัมพันธมิตรต่อไทยหลังสงครามยุติ
สภาวการณ์หลังสงคราม
การทำความตกลงสมบูรณ์แบบ
จดหมายเหตุ
