การปรับปรุงการเลี้ยงแม่โค โดยใช้คะแนนสภาพร่างกายของโคมีชีวิต

เรียบเรียงโดย นายยอดชาย ทองไทยนันท์

การให้อาหารเสริม

แม่โคที่มีคะแนน 5 ขึ้นไปแต่ยังมีปัญหาการผสมติดอาจเกิดจากการขาดแร่ธาตุหรือวิตามิน ปัญหาด้านโรค หรือกรรมพันธุ์ หรือปัญหาจากพ่อพันธุ์หรือการผสมเทียมก็ได้

แม่โคที่มีคะแนนน้อยกว่า 5 อาจเนื่องจากได้รับอาหารที่มีระดับพลังงานและโปรตีนไม่เพียงพอ และอาจมี ปัญหาการขาดธาตุฟอสฟอรัสและพยาธิภายในมาเกี่ยวข้องด้วย

ในการผลิตลูกโคขาย อาหารหลักของแม่โคและลูกโคควรเป็นพวกหญ้าและอาหารหยาบอื่น ๆ ที่มีราคาถูก การใช้อาหารข้นหรือพวกเมล็ดพืชที่มีพลังงานสูงเลี้ยงโคอาจไม่คุ้มต่อการลงทุน วิธีการเลี้ยงที่ถูกต้องก็คือ ในฤดูที่มีหญ้าอุดมสมบูรณ์ควรเลี้ยงโคให้สมบูรณ์เต็มที่เพื่อจะมีอาหารสะสมไปจนถึงฤดูแล้ง

แม้ว่าผู้เลี้ยงโค พันธุ์ขายเมื่อเลี้ยงด้วยอาหารข้นอย่างเต็มที่ทำให้โคมีร่างกายสมบูรณ์ขายได้ราคาดี แต่ถ้าผู้ซื้อ ๆ ไปเลี้ยงเพื่อ ผลิตลูกในสภาพใช้อาหารหยาบเป็นหลักแล้ว หากเลี้ยงโคไม่ได้ผลดีหรือเลี้ยงยาก ผู้ซื้อจะไม่กลับมาซื้ออีก แม้ว่าโคจะมีสภาพร่างกายสมบูรณ์แต่ก็ไม่จำเป็นว่าโคนั้นไม่ขาดอาหารพวกแร่ธาตุและวิตามิน ดังนั้นควรให้ อาหารแร่ธาตุแก่โคอย่างสม่ำเสมอโดยมีเกลือ ฟอสฟอรัส แมกนีเซี่ยม ทองแดง สังกะสี และแคลเซี่ยม อย่างพอเพียงหรือใช้แร่ธาตุก้อนที่มีธาตุอาหารดังกล่าวครบถ้าโคได้กินหญ้าสีเขียวคุณภาพดี การเสริมวิตามิน เอ ก็ไม่จำเป็น แต่ถ้าโคกินหญ้าแห้งหรือฟางเป็นเวลานาน ๆ แล้วจะต้องให้วิตามิน เอ เสริมไม่ว่าโคนั้นจะอ้วน หรือผอม

แหล่งวิตามิน เอ ตามธรรมชาติที่ดีที่สุดคือใบกระถิน และยังมีโปรตีนสูงถึง 25 เปอร์เซนต์อีกด้วย จึงควรปลูก กระถิน เช่น ปลูกเป็นแนวรั้วเพื่อเป็นอาหารเสริมให้แก่โค แต่เนื่องจากกระถินมีสารมิมโมซินที่อาจเป็นอันตราย ต่อโค จึงไม่ควรให้ใบกระถินสดเกินวันละ 4 กิโลกรัมต่อตัว การตากแห้ง 2 ถึง 3 แดดจะช่วยลดสารพิษได้แล้ว เก็บไว้ให้โคกินวันละประมาณครึ่งกิโลกรัมต่อตัว ส่วนโคที่ขาดวิตามิน เอ ขั้นรุนแรงอาจฉีดเข้าร่างกายให้โค โดยตรง

นอกจากนั้นถ้าโคได้กินอาหารหยาบคุณภาพต่ำ ไม่ว่าโคจะมีสภาพอ้วนหรือผอมจะต้องได้รับการเสริมอาหาร โปรตีน เพราะในกรณีนี้โคจะตอบสนองต่อโปรตีนมากกว่าอาหารพลังงาน แต่ถ้าให้อาหารโปรตีนแล้วโคยังมี สภาพไม่ดีตามที่ต้องการแล้ว จำเป็นต้องให้อาหารข้นที่มีเมล็ดพืชและโปรตีนสูงจำนวนมากขึ้น หรือเลี้ยงด้วย อาหารหยาบที่มีคุณภาพดี

ในการเลี้ยงโคที่ขายได้ราคาต่ำนั้นไม่ควรใช้อาหารพวกเมล็ดพืชหรืออาหารข้นโดยไม่จำเป็น ควรให้อาหาร หยาบเช่นหญ้าคุณภาพดีเป็นหลัก การให้พวกเมล็ดพืชหรืออาหารข้นนั้นจะทำให้โคย่อยอาหารหยาบได้น้อยลง เพราะจะเกิดกรดในกระเพาะทำให้พวกจุลินทรีย์ที่ช่วยย่อยไม่มีประสิทธิภาพ แต่หากจำเป็นก็ไม่ควรให้จำนวน มากเกินไป และให้ครั้งละน้อย ๆ แต่บ่อยครั้ง

สัดส่วนของโปรตีนและพลังงานต้องสมดุลกัน แม้ว่าโปรตีนจะเปลี่ยนเป็นพลังงานได้ดี แต่อาหารโปรตีน มีราคาแพง เป็นการลงทุนที่ไม่คุ้มกัน

» การสังเกตความสมบูรณ์ของร่างกายโค
» คะแนนสภาพร่างกาย
» การใช้ประโยชน์จากการให้คะแนน
» การให้อาหารเสริม
» ความหมายคะแนนสภาพร่างกาย
» การปรับวิธีการให้อาหาร