สุขภาพ ความงาม อาหารและยา สมุนไพร สาระน่ารู้ >>

การแพทย์แผนโบราณ

เภสัชวัตถุ

สัตว์วัตถุ

สัตว์บก

ได้แก่ สัตว์ที่อาศัยอยู่บนบก และหากินบนบก ตัวอย่าง

แมลงสาบ

• ใช้มูลประกอบยา สรรพคุณ แก้ลิ้นขาวเป็นฝ้า เป็นละออง แก้เม็ดยอด ในปาก แก้ฟกบวมที่มีพิษร้อน แก้กามโรค (ต้องคั่วหรือสุมก่อนปรุง)

กวาง

• เขาแก่ สรรพคุณ แก้ไขกาฬ ไข้พิษ เขาอ่อนบำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง บำรุงความกำหนัด ถอนพิษผิดสำแดง

วัวป่า

• เขาวัว สรรพคุณ แก้ตัวร้อน ดับพิษไข้ แก้พิษกาฬ ถอนพิษผิดสำแดง ตับบำรุง ร่างกาย บำรุงตับดี แก้ดีซ่าน บำรุงน้ำดี บำรุงโลหิต เป็นกระสายทำให้ยาแล่นเร็ว

ควายเผือก

• กระดูก สรรพคุณ แก้โรคอันบังเกิดจากกระจำพิษน้ำเหลือง แผลกลาย กาม โรคเข้าข้อออกดอก

งูเห่า

• สรรพคุณ แก้โรคกระษัย ปวดเมื่อย แน่น เสียด บำรุงกำลัง (ก่อนปรุง ต้องย่างไฟเสียก่อน)

เสือ

• ใช้กระดูก สรรพคุณ บำรุงกระดูก เลือด เนื้อ ไข้ข้อ แก้ปวดเมื่อยหัวเข่า

หมี

• ใช้เขี้ยว สรรพคุณ ดับพิษ พิษอักเสบ แก้ตัวร้อน แก้พิษตานซาง ปวดในข้อ เส้นเอ็น

• แก้ช้ำในกระจายเลือด กระดูก บำรุงโลหิต กระจายโลหิต บำรุงกำลัง

ช้าง

• ใช้กระดูก สรรพคุณ แก้โรคอันบังเกิดจากกระดูก โรคเรื้อน มะเร็ง

วัวดำ

• ใช้มูลทำยา สรรพคุณ ดับพิษร้อนถอนพิษไข้ทั้งปวง แก้ไฟลามทุ่ง แก้งูสวัด แก้ลมพิษ แก้ฟกบวม

สัตว์น้ำ

ได้แก่ สัตว์ที่เกิดและหากินอยู่ในน้ำ

ปลาช่อน

• ใช้ดีทำยา สรรพคุณ แก้ตาต้อ ตาแดง หางตากแห้งแก้โรคในปาก ลิ้นเป็นฝ้า เป็นเม็ด ตัวร้อน นอนสะดุ้ง หลังร้อนมือเท้าเย็น แก้หอบ ซางทับสำรอกชักเพราะความร้อนสูง เกล็ดทำให้เกิดลมเบ่ง

ปลาหมอ

• ใช้ทั้งตัวทำยา สรรพคุณ แก้กระษัยปลาหมอ ดี แก้พยาธิกิน ผมร่วงเป็นหย่อมๆ ช่วยให้ผมดำ

ปลากระเบน

• ใช้หนังทำยา สรรพคุณ ขับเลือดเน่าร้าย หลังจากการคลอดบุตร ขับน้ำคาวปลา

ปลาพะยูน

• ใช้เขี้ยวทำยา สรรพคุณ แก้พิษใช้กาฬ พิษไข้ซาง พิษไข้ตัวร้อน ร้อนใน กระหายน้ำ

ปลาวาฬ

• ใช้น้ำกาม ซึ่งเรียกว่า อำพันทอง สรรพคุณ บำรุงกำลัง บำรุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย แก้ลมวิงเวียน

ตะพาบน้ำ

• ใช้ดีทำยา สรรพคุณ ขับลมและเลือด แก้ลมกองละเอียด คือลมวิงเวียนหน้ามือ พิษปวดกระดูก ถอนพิษฟกบวมอักเสบ ถอนพิษสัตว์กัดต่อย

กบ

• ใช้น้ำมัน สรรพคุณ ทาแก้ปวดเมื่อย ขัดยอก เคล็ดกระดูก แก้พิษไข้ ไข้กาฬ (สุมไฟ)

ปูนา

• ใช้ทั้งตัว ดำคั้นปนกับสุรา สรรพคุณ แก้ช้ำใน กระจายโลหิต

ปูทะเล

• ใช้ก้าม สรรพคุณ ดับพิษกาฬ แก้พิษอักเสบ แก้ไข้ร้อนใน กระหายน้ำ

จระเข้

• ใช้ดี สรรพคุณ ขับเลือดร้าย ขับน้ำคาวปลา แก้โรคตา แก้สันนิบาตหน้าเพลิง

เต่านา

• ใช้กระดองอก สรรพคุณ ถอนพิษฟกบวมอักเสบ ถอนพิษสัตว์กัดต่อย ทำกระสาย ยาแก้หืด บำรุงน้ำนม

หัวเต่านา

• แก้ตับทรุด แก้ม้ามโต

ปลาหมึก กระดอง

• หรือ ลิ้นทะเล สรรพคุณ แก้เม็ดยอดในปาก ฆ่าเชื้อโรค กัด สิวฝ้า แก้ปวดท้อง แก้มูกเลือด

หอยต่าง ๆ

• ใช้เปลือกทำยา สรรพคุณ แก้โรคลำไส้

แมงดาทะเล

• กระดองรสเค็ม สรรพคุณ ใช้ทำยา แก้โลหิตเป็นพิษ แก้ซางเด็ก

ม้าน้ำ

• ใช้กระดูกทำยา สรรพคุณ แก้โรคไต แก้ปวดหลัง แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย บำรุงกระดูก บำรุงกำลัง

 

สัตว์อากาศ

ได้แก่ สัตว์ที่มีปีก บินไปมาในอากาศได้ ตัวอย่าง

• ผึ้ง
  ใช้น้ำหวานในรังทำยา สรรพคุณ บำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง แก้อ่อนเพลีย เหนื่อยหอบ แก้สะอึก แก้ไข้ตรีโทษ
  

• นกกา
  หรือ อีกา ใช้กระดูกและขนทำยา สรรพคุณ แก้พิษกาฬ ใช้กาฬ แก้พิษ ตานซาง
  

• นกนางแอ่น
  ใช้รังทำยา สรรพคุณ บำรุงกำลัง บำรุงความกำหนัด แก้อ่อนเพลีย
  

• นกกรด
  ใช้น้ำมัน สรรพคุณ แก้โรคผิดหนังผื่นคัน แก้มะเร็ง
  

• นกกระจอก
  ถอนขนออกใช้ทั้งตัว สรรพคุณ บำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง บำรุงความกำหนัด
  

• นกออก
  ใช้น้ำมันทำยา สรรพคุณ แก้โรคผิวหนังผื่นคัน
  

• นกพิราบ
  ใช้มูลทำยา สรรพคุณ แก้ไขเกิดจากพิษตานซาง แก้ซางร้าย (ความร้อนสูงชัก) แก้ลมเบ่ง แก้ปวดท้อง (ต้องคั่วก่อนปรุงยา)
  

• นกยูง
  ใช้ขนทำยา สรรพคุณ แก้ซางลิ้นขาวเป็นฝ้าละออง แก้หละ แก้ซาง ละอองในปาก แก้หอบหืด แก้ซาง ชักตาเหลือกตาซอน
  

• ค้างคาวแม่ไก่
  ใช้เลือดทำยา สรรพคุณ บำรุงโลหิต และบุรุษโลหิตจาง แก้ผอมแห้ง บำรุงกำลัง แก้เหน็บชา
  

• นกกาน้ำ
  ใช้ดีทำยา สรรพคุณ แก้โรคหนังศีรษะพิการ แก้ผมร่วง บำรุงเส้นผม ให้ดกดำ

»» หลักในการพิจารณาตัวยา 5 ประการ
»» พืชวัตถุ
»» สัตว์วัตถุ
»» ธาตุวัตถุ
»» ตัวยาเรียกได้หลายชื่อ
»» ตัวยาที่มีสรรพคุณใกล้เคียงกัน
»» การเก็บยา
»» ตัวยาประจำธาตุ
»» สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน
»» สมุนไพรที่เป็นพืชเศรษฐกิจ
»» สีผสมอาการจากธรรมชาติ