ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

สมถะวิปัสสนา

คำอาราธนาปฐมฌาน

อันว่ารูปาวจรปฐมฌาน ในห้อง อุทธุมาตก เจ้านี้หนา ประกอบด้วยองค์ห้าคือ วิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา บัดนี้ข้าจะภาวนาขอเอายังธัมมานุธัมมะปฏิบัติ อันแขวนสุขุมาลชาติเจ้านี้จงได้

ขอพระพุทธเจ้าจงมาเป็นที่พึ่งแก่ข้าฯนี้เถิด ฯลฯ ขอพระกรรมฐานเจ้าทั้งมวลจงมาเป็นที่พึ่งแก่ข้าฯนี้เถิด

อุกาสะ อุกาสะ ในที่นั้เล่าข้าฯจะขอเชิญปฏิบัติบูชาตามคำสั่งสอนของพระสัพพัญญูโคดมเจ้า เพื่อจะขอเอารูปาวจรปฐมฌานในห้อง อุทธุมาตกอสุภเจ้า นี้จงได้ ขอจงเจ้ากูมาสัญญาแก่ข้าฯให้รู้ทีเถิด นิพพานปัจจโย โหนตุ

อธิบายปฐมฌาน ภิกษุเจริญมรรคปฏิปทาเพื่อเข้าถึงรูปภพ สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรมทั้งหลาย บรรลุปฐมฌาน อันประกอบด้วย วิตก วิจาร ปีติ และ สุข อันเกิดแต่วิเวกอยู่ในสมัยใด ฌานมีองค์๕อยู่ คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตาแห่งจิตมีในสมัยนั้นนี้ เรียกว่า ปฐมฌาน

การทำวสีในปฐมฌาน เมื่อภิกษุได้ปฐมฌาน ภิกษุไม่ซ่องเสพ ไม่เจริญไม่ทำให้มากซึ่งนิมิตนั้น ไม่ตั้งนิมิตนั้นไว้ให้มั่นดี ภิกษุนั้นอาจเสื่อมจากฌาน มีปฐมฌานเป็นต้น และไม่อาจเข้าถึงทุติยฌาน ฉะนั้น พระโยคาวจรจึงต้องบำเพ็ญ วสี คือความชำนาญโดยอาการ๕ ในปฐมฌานนั้นก่อน

วสี ๕ ประการคือ

๑.อาวัชชนวสี ชำนาญในการนึกหน่วงคล่องแคล่วในการนึกองค์ฌานที่ตนได้
๒.สมาปัชชนวสี ชำนาญคล่องแคล่วในการเข้าฌาน
๓.อธิฏฐานวสี ชำนาญคล่องแคล่วในการตั้งอยู่ ในการรักษาองค์ฌาน
๔.วุฏฐานวสี ชำนาญคล่องแคล่วในการออกจากองค์ฌาน
๕.ปัจจเวกขณวสี ชำนาญคล่องแคล่วในการพิจารณาทบทวนองค์ฌานที่ตนได้แล้ว ถ้าพระโยคาวจรไม่ขวนขวายในปฐมฌานให้คล่องแคล่ว ก็จะเสื่อมจากฌานนั้น และไม่อาจบรรลุถึง ทุติยฌาน

<< ย้อนกลับ | สารบัญ | หน้าถัดไป >>