ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

สมถะวิปัสสนา

แผ่ออกทิศมุทิตาพรหมวิหาร ทิสาผรณา ๑๐ ทิศ

เมื่อภิกษุเจริญมุทิตา จนได้อุปจารสมาธิ และทำให้มากซึ่งสมาธินั้นแล ก็จะบรรลุอัปปนาสมาธิด้วย ภาวนานุโยคเพียงนี้ ปฐมฌานที่สรหคตด้วยมุทิตา ละองค์ ๕ เจริญองค์ ๕ อันได้บรรลุแล้วซึ่งปฐมฌาน ภิกษุนั้นเจริญทำให้มากขึ้นไป

พระโยคาวจรนั้น ชื่อว่ามีใจสหรคตด้วยมุทิตา แผ่ไปทิศที่ ๑ อยู่ ทิศที่ ๒ ก็อย่างนั้น ทิศที่ ๓ ก็อย่างนั้น ทิศที่ ๔ ก็อย่างนั้น ทิศเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอมีใจสหรคตด้วยมุทิตา มีใจกว้างขวาง ไม่มีประมาณ เป็นใจไม่มีเวร ไม่มีความบีบคั้น แผ่ไปในทิศทั้งปวงตลอดโลกที่มีสรรพสัตว์ โดยความมีตนเสมอกันในสรรพสัตว์ทั้งปวงอยู่ด้วยอำนาจฌาน การกระทำมุทิตาจิตได้ต่าง ๆ ย่อมสำเร็จแก่พระโยคาวจรผู้มิจิตถึงอัปปนาสมาธิด้วยอำนาจฌาน มีปฐมฌานเป็น ต้นนี้ มิใช้สำเร็จแก่ผู้ได้เพียงอุปจารสมาธิ

เมื่อจะออกทิศมุทิตาพรหมวิหารนั้น ให้แผ่มุทิตาให้ตนเองก่อน ๔ บทนั้น เพื่อให้จิตมีพลังแล้วจึงภาวนาแผ่ออกทิศไปทีละทิศจนครบ ๑๐ ทิศ ทิศละ ๒ ครั้ง อุปจารสมาธิ ครั้ง ๑ อัปปนาสมาธิ ครั้ง ๑

ออกทิศมุทิตาพรหมวิหาร

บทที่ ๑

สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ
สัตว์ทั้งหลายทั้งปวง จงอย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศใหญ่ ๔ ทิศ
๑. ปุรัตถิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศบูรพา อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๒. ปัจฉิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศประจิม อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๓. อุตตรายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอุดร อย่าได้วิบัติ ไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๔. ทักขิณายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศทักษิณ อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศน้อย ๔ ทิศ

๕. ปุรัตถิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศอาคเนย์ อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๖. ปัจฉิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศพายับ อย่าได้วิบัติ ไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๗. อุตตรายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอิสาน อย่าได้วิบัติ ไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๘. ทักขิณายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศหรดี อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศเบื้องล่าง เบื้องบน

๙. เหฏฐิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศเบื้องล่าง อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๑๐. อุปริมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศเบื้องบน อย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย

ออกทิศมุทิตาพรหมวิหาร

บทที่ ๒

สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุ
สัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น อย่าได้พิบัติไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย

ออกทิศใหญ่ ๔ ทิศ

๑. ปุรัตถิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศบูรพา อย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๒. ปัจฉิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศประจิม อย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๓. อุตตรายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอุดร อย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๔. ทักขิณายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศทักษิณ จงอย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศน้อย ๔ ทิศ

๕. ปุรัตถิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอาคเนย์ จงอย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๖. ปัจฉิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายทั้งปวงในทิศพายับ จงอย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๗. อุตตรายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอิสาน จงอย่าได้พิบัติ ไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๘. ทักขิณายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายทั้ง ในทิศหรดี อย่าได้พิบัติไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศเบื้องล่าง เบื้องบน

๙. เหฏฐิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศเบื้องล่าง อย่าได้พิบัติไปจากลาภยศที่ตนได้แล้ว เลย
๑๐. อุปริมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศเบื้องบน อย่าได้พิบัติไปจากลาภยศที่ตนได้แล้ว เลย

ออกทิศมุทิตาพรหมวิหาร

บทที่ ๓

สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุ
สัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น อย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศใหญ่ ๔ ทิศ

๑. ปุรัตถิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศบูรพาอย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย
๒. ปัจฉิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายในทิศประจิมอย่าได้วิบัติ ไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย
๓. อุตตรายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอุดร อย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย
๔. ทักขิณายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศทักษิณอย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย

ออก ทิศน้อย ๔ ทิศ

๕. ปุรัตถิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอาคเนย์อย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ ได้แล้วเลย
๖. ปัจฉิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศพายับ อย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย
๗. อุตตรายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศอิสาน อย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย
๘. ทักขิณายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศหรดี อย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย

ออก ทิศเบื้องล่าง เบื้องบน

๙. เหฏฐิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายในทิศเบื้องล่างอย่าได้วิบัติ ไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย
๑๐. อุปริมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศเบื้องบนอย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ได้แล้วเลย

ออกทิศมุทิตาพรหมวิหาร

บทที่ ๔

สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุ
สัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น อย่าได้วิบัติไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศใหญ่ ๔ ทิศ

๑. ปุรัตถิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศบูรพา อย่าได้วิบัติ ไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๒. ปัจฉิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศประจิม อย่าได้วิบัติ ไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๓. อุตตรายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายในทิศอุดร อย่าได้วิบัติ ไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๔. ทักขิณายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศทักษิณอย่าได้วิบัติ ไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศน้อย ๔ ทิศ

๕. ปุรัตถิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลายทั้งในทิศอาคเนย์อย่าได้วิบัติไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๖. ปัจฉิมายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศพายับ อย่าได้วิบัติ ไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๗. อุตตรายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศอิสาน อย่าได้วิบัติ ไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๘. ทักขิณายะ อนุทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายในทิศหรดี จงอย่าได้วิบัติไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย

ออก ทิศเบื้องล่าง เบื้องบน
๙. เหฏฐิมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศเบื้องล่างอย่าได้วิบัติไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย
๑๐. อุปริมายะ ทิสายะ สัพเพ สัตตา ลัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุขอสัตว์ทั้งหลาย ในทิศเบื้องบนอย่าได้วิบัติไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย

เมื่อจบออกทิศมุทิตาพรหมวิหารแล้ว ครบทั้ง ๔ บท บทละ ๑๐ ทิศแล้ว ให้อาราธนาดู ๔ ทิศ อาราธนาดู ๘ ทิศ อาราธนาดู ๑๐ ทิศ แล้วเวียนทิศเป็นทักษิณาวัตรอีก ๔ รอบ

อาราธนาพิจารณาดู ๔ ทิศใหญ่

ข้าฯขออาราธนา เพื่อขอพิจารณาดู ๔ ทิศใหญ่ คือ ทิศบูรพา ทิศประจิม ทิศอุดร ทิศทักษิณ ให้อาราธนาตามแบบเมื่อเห็นครบทั้ง ๔ ทิศแล้วให้ออกไปดูให้ครบทุกทิศ แล้วกลับมาที่เดิม

อาราธนาพิจารณาดู ๘ ทิศ
ข้าฯขออาราธนา เพื่อขอพิจารณาดู ๘ ทิศ คือ ทิศบูรพา ทิศประจิม ทิศอุดร ทิศทักษิณ ทิศอาคเนย์ ทิศพายับ ทิศอิสาน ทิศหรดี ให้อาราธนาตามแบบ เมื่อเห็นครบทั้ง ๘ ทิศแล้ว ให้ออกไปดูให้ครบทั้ง ๘ ทิศ แล้วกลับมาที่เดิม แล้วออกจากสมาธิ ด้วย สุขี

อาราธนาพิจารณาดู ๑๐ ทิศ
ข้าฯขออาราธนา เพื่อขอพิจารณาดู ๑๐ ทิศ คือ ทิศบูรพา อาคเนย์ ทักษิณ หรดี ประจิม พายับ อุดร อิสาน ทิศเบื้องล่าง ทิศเบื้องบน ให้อาราธนาตามแบบ เมื่อเห็นครบทั้ง ๑๐ ทิศแล้ว ให้ออกไปดูให้ทั้ง ๑๐ ทิศ แล้วกลับมาที่เดิม แล้วออกจากสมาธิ ด้วยสุขี

เวียนทิศเป็นทักษิณาวัตร ๔ รอบ
การเวียนทิศให้เริ่มเวียนแต่ทิศ บูรพา อาคเนย์ ทักษิณ หรดี ประจิ พายับ อุดร อิสาน รอบแรก
เวียนรอบแรกให้ภาวนาว่า สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ
เวียนรอบที่สองให้ภาวนาว่า สัพเพ สัตตาลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุ
เวียนรอบที่สามภาวนาว่า สัพเพ สัตตาลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุ
เวียนรอบที่สี่ภาวนาว่า สัพเพ สัตตา บัทธสุขะโต มา วิคัจฉันตุ
เมื่อเวียนครบ ๔ รอบสุดท้ายแล้ว ให้พิจารณาขึ้นไปข้างบนให้เห็นสว่างตลอดขึ้นไป แล้วแลตลอดลงมาเบื้องล่าง ให้เห็นสัตว์นรกอยู่ แล้วเอาจิตหักโซ่ตรวน พาสัตว์นรกขึ้นมาให้หมด

คำแผ่มุทิตาพรหมวิหารรอบนอก

ทั้งอุปจารสมาธิ และ อัปปนาสมาธิ
๑.สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น จงอย่าได้วิบัติไปจากสมบัติที่ตนได้แล้วเลย
๒.สัพเพ สัตตา ลัทธยสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น จงอย่าได้วิบัติไปจากลาภยศที่ตนได้แล้วเลย
๓.สัพเพ สัตตาลัทธปสังสโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น จงอย่าได้วิบัติไปจากความสรรเสริญที่ตนได้แล้วเลย
๔.สัพเพ สัตตา ลัทธสัมปัตติโต มา วิคัจฉันตุ ขอสัตว์ทั้งหลายทั้งสิ้น จงอย่าได้วิบัติไปจากความสุขที่ตนได้แล้วเลย

แผ่มุทิตารอบนอก ๔ บท ให้แผ่มุทิตาในตนเองก่อนข้างต้น แล้วจึงให้ภาวนาคำแผ่มุทิตารอบนอก โดยอาราธนาเอา อุปจารสมาธิ และ อัปปนาสมาธิ ก่อน เมื่อได้ อุปจารสมาธิ แล้ว เอา อัปปนาสมาธิ บทหนึ่ง นั่ง ๒ ครั้ง จนครบ ๔ บท

<< ย้อนกลับ | สารบัญ | หน้าถัดไป >>