ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

หอพระไตร

โพชฌงค์

สติสัมโพชฌงค์

แต่ว่าไม่ต้องการจะเรียกให้ยืดยาวว่าสติสัมปชัญญะ เรียกเอาคำเดียวว่าสติ ซึ่งมีความหมายครอบคลุมไปถึงสัมปชัญญะคือความรู้ตัวด้วย ซึ่งอาจจะรวมแปลสั้นๆ ว่าระลึกรู้ สติระลึกรู้ คือมีทั้งสติ มีทั้งสัมปชัญญะ สติก็ระลึก สัมปชัญญะก็รู้ รวมเข้าสองคำเรียกสั้นๆ รวมกันว่าสติคำเดียว และก็กล่าวได้ว่าความระลึกรู้ คือรวมสัมปชัญญะเข้าด้วยนี้เป็นตัวสติที่สมบูรณ์

ถ้าหากว่าไม่เช่นนั้นระลึกเลื่อนลอยไปก็ระลึกเหมือนกันแต่ว่าถ้ามีตัวรู้คอยดึงอยู่ คือรู้ตัว รู้ที่กำกับตัวอยู่ว่ากำลังฟังธรรมบรรยาย ก็ทำให้ตัวระลึก ระลึกอยู่ในคำที่ ..ที่แสดงไม่ไปไหนดั่งนี้จึงเป็นสติที่สมบูรณ์ แต่ถ้าหากว่าไม่มีตัวรู้คอยดึงเอาไว้ ใจก็ระลึกนึกเลื่อนลอยออกไปถึงโน่นถึงนี่ ก็ระลึกเหมือนกัน แต่ว่าไม่เรียกว่าสติในที่นี้

อันที่จริงก็สติเหมือนกันหากว่าจะเรียกว่าสติก็ได้ ดั่งที่ท่านเรียกว่ามิจฉาสติ ระลึกผิด ผิดที่ผิดทาง ตลอดจนถึงผิดที่อันตรงกันข้ามกับถูก อันหมายว่าไม่ดี ตรงกันข้ามกับดี แต่แม้ว่าไม่ถึงขนาดนั้น ระลึกผิดที่ผิดทางก็เป็นมิจฉาสติเหมือนกัน ดั่งเช่นขณะนี้กำลังฟังธรรมบรรยาย ควรที่จะระลึกไปตามถ้อยคำที่แสดง ตั้งใจฟัง นี่เรียกว่าระลึกถูกที่ถูกทาง เป็นสัมมาสติระลึกชอบ จึงต้องมีตัวรู้ รู้ตัว คอยยึดเอาไว้ไม่ให้จิตหลุดออกไป ระลึกเป็นมิจฉาสติ ระลึกผิด ก็คือผิดที่ผิดทาง ดั่งนี้ก็ไม่ได้สมาธิ

เพราะฉะนั้นจึงต้องมีตัวสติระลึกรู้กำกับจิตใจอยู่ ให้จิตใจระลึกไปตามธรรมะที่แสดง ดั่งนี้เป็นตัวสติ และความระลึกที่เป็นตัวสติที่เป็นปัจจุบันธรรม คือในปัจจุบันอยู่เดี๋ยวนี้ ก็เรียกว่า สติสัมโพชฌงค์ องค์แห่งความรู้พร้อมคือสติ หรือ สติโพชฌงค์ องค์แห่งความรู้คือตัวสติได้ อันเป็นข้อที่ 1

อินทรียสังวรเป็นเหตุให้มีสุจริต 3
สติปัฏฐาน 4 โพชฌงค์ 7
ลำดับปฏิบัติในโพชฌงค์
ปัจจุบันธรรม
สติสัมโพชฌงค์
ธัมวิจยสัมโพชฌงค์
วิริยสัมโพชฌงค์
ปีติสัมโพชฌงค์
ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์
สมาธิสัมโพชฌงค์
อุเบกขาสัมโพชฌงค์