ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

หอพระไตร

ทุกขสัจ-ทุกขทุกข์

ข้อว่าขันธ์ 5 เป็นทุกข์โดยย่อ

ทำไมจึงว่าขันธ์ 5 เป็นทุกข์โดยย่อ ก็เพราะว่าขันธ์ 5 นี้เองเกิด ขันธ์ 5 นี้เองแก่ ขันธ์ 5 นี้เองตาย และขันธ์ 5 นี้เองที่มีอาการเป็นโศกเป็นต้น และขันธ์ 5 นี้เองเป็นที่ๆ ปรารถนาไม่สมหวัง เพราะว่าในเมื่อจะต้องมีความเกิดความแก่ความตายเป็นธรรมดา จะปรารถนาไม่ให้เกิด ไม่ให้แก่ ไม่ให้ตาย ย่อมไม่ได้ เพราะขันธ์ 5 นี้ต้องมีเกิดแก่ตายเป็นธรรมดา จะปรารถนาไม่ให้มีเกิดแก่ตายก็ปรารถนาไม่ได้ และเพราะต้องมีเกิดแก่ตาย จึงต้องมีโศกเป็นต้น เรียกว่าต้องมีโศกเป็นธรรมดา จะปรารถนาไม่ให้มีโศกก็ไม่ได้

และเพราะเหตุนี้จึงต้องมีประจวบกับสิ่งที่ไม่ต้องการจะพบ คือต้องพบกับความเกิด ต้องพบกับความแก่ ต้องพบกับความตาย นี่เรียกต้องประจวบกับความเกิดแก่ตาย หรือเกิดมาแล้วก็ต้องประจวบกับความแก่ความตาย จึงต้องพลัดพรากจากขันธ์ 5 นี้เอง ซึ่งเป็นที่ยึดถือว่าตัวเราของเรา เมื่อยึดถือว่าตัวเราของเราก็ย่อมไม่ปรารถนาที่จะให้ตัวเราของเราต้องแก่ต้องตาย และก็ปรารถนาที่จะให้คนที่เป็นที่รักกันทั้งหลายไม่ต้องแก่ไม่ต้องตายอยู่ด้วยกัน แต่ว่าก็เป็นไปไม่ได้ เพราะว่าเมื่อมีขันธ์ 5 ขึ้นมาแล้วเป็นความเกิด ก็ต้องมีความแก่ ต้องมีความตาย

ฉะนั้นจึงต้องพลัดพรากจากสิ่งที่ตนยึดถือว่าเป็นตัวเราของเรา จึงต้องมีความประจวบ ต้องมีความพลัดพราก ดั่งนี้ ความปรารถนาที่จะให้ตัวเราของเรา คือขันธ์ 5 นี้คงอยู่จึงเป็นไปไม่ได้ ไม่สมปรารถนา เพราะฉะนั้น ความทุกข์ทั้งหมดนี้จึงรวมอยู่ที่ขันธ์ 5 นี้เอง อันเป็นที่ยึดถือว่าเป็นตัวเราของเรา

พระพุทธเจ้าจึงได้ตรัสสอนให้กำหนดให้รู้จักทุกข์ โดยที่เป็นทุกข์แต่ละข้อ ที่พระองค์ทรงแสดงชี้เอาไว้แล้ว พิจารณาน้อมเข้ามาให้รู้จักดั่งนี้ จึงจะชื่อว่ากำหนดพิจารณาให้รู้จักทุกข์ โดยความเป็นทุกข์แต่ละข้อตามที่ทรงชี้เอาไว้ แม้เพียงเท่านี้ก่อนก็เป็นการหัดทำปัญญาให้บังเกิดขึ้น

พระญาณ 3
พุทธศาสนาสอนให้พ้นทุกข์
ความสุขในชั้นกรรม
วิธีกำหนดรู้ทุกขสัจจะ
ข้อว่าขันธ์ 5 เป็นทุกข์โดยย่อ