หม้อข้าวหม้อแกง

(การเล่นในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น)
เป็นการเล่นเบ็ดเตล็ดเลียนแบบการดำเนินชีวิตของผู้ใหญ่ การเล่นในสมัยก่อนจะถูกมองในแง่จิตวิทยาว่าเป็นการทำนายอนาคตหรือบุพนิมิต ดังเช่นในวรรณคดีเรื่อง ขุนช้างขุนแผน ตอนหนึ่งได้กล่าวถึง การเล่นสมัยเด็กของนางพิมไว้ว่า

“แล้วนางหุงข้าวต้มแกง กวาดทรายจัดแจงเป็นรั้วบ้าน
นางเล่นทำบุญให้ทาน ไปนิมนต์สมภารมาเร็วไว”
(หอสมุดแห่งชาติ. 2513 : 11)

ปัจจุบันการเล่นนี้เรียกกันว่า การเล่นขายของ นิยมเล่นในหมู่เด็กผู้หญิง

วัตถุประสงค์

เพื่อฝึกหัดการดำเนินชีวิตร่วมกับผู้อื่นและการดำรงชีพ
เพื่อฝึกการรู้จักคิดสร้างสรรค์

อุปกรณ์

อุปกรณ์ที่เหลือใช้สำหรับแทนภาชนะ
เปลือกส้มโอ เปลือกมังคุด หรือใบก้นบิด
ปูนแดง

ผู้เล่น
มีการสมมติผู้เล่นให้เป็นฝ่ายขายและฝ่ายซื้อ บทบาทของผู้เล่นจะเป็นได้ทั้ง 2 ฝ่าย คือ ฝ่ายช่วยทำและเปลี่ยนบทบาทมาเป็นฝ่ายซื้อ

รูปแบบ
ไม่มีรูปแบบที่แน่นอน ดังภาพประกอบ

ภาพประกอบ รูปแบบการเล่นหม้อข้าวหม้อแกง
ที่มา : จิรกรณ์ ศิริประเสริฐ. เกมเบ็ดเตล็ด หน้า 54

วิธีการเล่น

นำเปลือกส้มโอ เปลือกมังคุด หรือใบก้นบิดผสมด้วยปูนแดงเล็กน้อย คั้นเอาน้ำข้น ๆ ใส่ไว้ในภาชนะ ในไม่ช้าน้ำข้น ๆ นั้นจะแข็งตัว เรียกว่า ขนมวุ้น ผู้เล่นนำมาตัดขายให้แก่ ผู้เล่นคนอื่น ๆ