ศาสนา ลัทธิ ความเชื่อ นิกาย พิธีกรรม >>

ชีวิตเพื่อสันติสุขและสันติภาพ
พระทศพล  เขมาภิรโต

1. การเปลี่ยนความคิดในการมองธรรมชาติของมนุษย์

พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต 2537:157-170) กล่าวว่า การใช้หลักพุทธธรรมในการแก้ปัญหา มนุษย์ สังคม สภาพแวดล้อม และก่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนนั้น ในเบื้องแรกมนุษย์จะต้องเปลี่ยนวิธีการคิดในการมองธรรมชาติของมนุษย์ 4 เรื่องให้ถูกต้องเสียก่อน โดยใช้หลักสัจธรรมในพระพุทธศาสนาเป็นแนวทางดังต่อไปนี้

1.1 ในเรื่องของศักยภาพ จะต้องมองว่า มนุษย์สามารถพัฒนาตนในระบบเหตุปัจจัยธรรมชาติให้ประโยชน์ทั้งสองฝ่ายประสานกลมกลืนกัน มนุษย์จะต้องพัฒนาตนเองให้อยู่ร่วมกับสิ่งแวดล้อมได้ดีขึ้น และสามารถจัดความสัมพันธ์ได้ดีขึ้น

1.2 ในเรื่องอิสรภาพ จุดมุ่งหมายของพระพุทธศาสนาก็คือ พัฒนาปัญญาให้คนมีอิสรภาพ คำว่าอิสรภาพในที่นี้หมายถึงสามารถจะมีความสุขได้โดยใช้ธรรมชาติ หรือเบียดเบียนธรรมชาติหรือสิ่งแวดล้อมน้อยลง สามารถดำรงชีวิตอยู่ดีด้วยตนเอง

1.3 ในเรื่องของความสุข หมายถึงมนุษย์สามารถมีความสุขได้ด้วยตนเองมากขึ้น โดยความสุขนั้นขึ้นต่อธรรมชาติ ขึ้นต่อวัตถุ หรือสิ่งภายนอกน้อยลง เป็นความสุขที่เกิดขึ้นจากจิตใจที่ได้รับการพัฒนาสูงขึ้นกว่าเดิม เป็นความสุขที่ประณีตลึกซึ้ง และเป็นอิสระมากขึ้น เป็นความสุขที่เกิดร่วมกับการเห็นสภาพแวดล้อม และสังคมมีความสุข มิได้เป็นความสุขส่วนบุคคลที่เกิดขึ้นอย่างโดด ๆ เช่นในอดีต

1.4 ภาวะของมนุษย์ ตามธรรมชาติย่อมมีความแตกต่างกันหลากหลาย ทั้งแนวตั้งและแนวนอน แนวตั้งคืออยู่ในระดับการพัฒนาที่ไม่เท่ากัน และแนวนอนคือมีความถนัด อัธยาศัย ความสนใจไม่เหมือนกันพุทธศาสนามองมนุษย์ สัตว์ทั้งหลายแตกต่างกันหมด และยอมรับความแตกต่างหลากหลายเหล่านั้น

จุดเน้นของพระพุทธศาสนาก็คือ การพัฒนามนุษย์ตามแนวตั้ง โดยพุทธศาสนาให้ความสำคัญในการพัฒนามนุษย์ตามศักยภาพของตนเอง แม้ว่ามนุษย์ไม่สามารถพัฒนาศักยภาพได้เท่ากัน แต่ก็สามารถอยู่ร่วมกันได้ ด้วยความเกื้อกูลกลมกลืนและเติมเต็มให้แก่กันและกันได้

วิธีการแก้ปัญหาก็คือจะต้องเพิ่มศักยภาพทางด้านปัญญาให้แก่มนุษย์ ก็คือพัฒนาศักยภาพด้านการคิด การใช้ปัญญาของมนุษย์ให้ถึงขั้นมีความสามารถที่จะวิวัฒน์ (Evolution) หรือเกิดความคิด ในลักษณะมีอิสรภาพ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้เกิดความสมดุลระหว่าง ความต้องการทางวัตถุกับการอนุรักษ์ระบบนิเวศและสภาพแวดล้อม

<< ย้อนกลับ | หน้าถัดไป >>