ค้นหาข้อมูล คลิก!วรรณกรรม สุภาษิต ข้อคิด คำคม สำนวน โวหาร งานเขียน >>
กลบทสุภาษิต
หลวงธรรมาภิมณฑ์ (ถึก จิตรกถึก)
4
กลอนแปด
| พาลทุพล ยลปราชน์ อาจเอิบจิต | เข้าแข่งคิด ขันถ้อย ธรรมวิถี |
| โวหารอ้าง ขวางหู หมู่กระวี | ก็เลี่ยงลี้ หลีกรำคาญ ใช่การกล |
| สุกรเกลือก เปือกปน ทุคนธชาติ | สีหราช ผาดพิศ แสยงขน |
| แสนรังเกียจ เกลียดไกล ไม่ใก้ลสกนธ์ | สุกรยล กระหยิ่มใจ หมายว่ากลัว |
| อันผู้ที่ มีปัญญา ปรีชาชาติ | ย่อมสามารถ รู้กระบวน อยู่ถ้วนทั่ว |
| ที่ร้ายร้อน ผ่อนเบา ไม่เมามัว | รักษาตัว ใจตั้ง ไม่จางเจือ |
| เห็นท่านต่ำ แล้วอย่าก้ำ อย่าเกินนัก | สมทบทัก ทับถม ให้ล้นเหลือ |
| อัชฌาสัย ไมตรี ตรองใจเจือ | ไว้ใยเยื่อ เผื่อหน้า ดีกว่าชัง |
| พยัคฆ์ผอม ย่อมกวาง ประมาทหมิ่น | ใช่จะสิ้น เขี้ยวเล็บ อย่าควรหวัง |
| ถึงแรงน้อย ถอยถด ลดกำลัง | พยศยัง ยากจะหาย เพราะลายคง |
| หากโกรธเกรี้ยว เขี้ยวเล็บ สลัดลัด | ตะกุยกัด ขบคั้น ไม่ทันผวง |
| ครั้นรู้สึก นึกได้ สิใจงง | ตะลึงหลง พลั้งท่า พาเสียที |
| อุรคะราช อาจแผลง สำแดงฤทธิ์ | ลำพังพิษ เพียงภา ณุรังษี |
| เสงี่ยมเงื่อง เชื่องแช่ม ในเชิงที | ไม่ผลามผลี เลื้อยเลี้ยว ละลานลน |
| แมลงป่อง พิษน้อย สักนิดหนึ่ง | ทำปั้นปึ่ง ยกหาง ขึ้นลอยหน |
| ลำพองจิต คิดเติบ กำเริบตน | อวดสกนธ์ ไม่สังเกต กายประมาณ |
| อันผู้ดี มีเชื้อ สกุลศักดิ์ | ย่อมออมพักตร์ พื้นพงศ์ ภูมิสัณฐาน |
| ยาจกได้ ไอทรัพย์ สักเสี้ยวปาน | ก็ทะยาน ยกยศ พยายาม |
| สงวนศักดิ์ จะสมัคร สมานมิตร | ประชุมชิด ชูชม ประชันสนาม |
| พึงพินิจ พิศดู อย่าวู่วาม | อย่าโจมจาม จาบจ้วง จงตรองการณ์ |
| ที่ต่ำช้า ทารุณ สกุลชาติ | อย่าฝ่าฝัง สังวาส ภิรมย์สมาน |
| อัชฌาศัย ฝ่ายพวก สันดานพาล | มักร้ายราน ก้าวร้าว กำเริบใจ |
| สุนัขเลี้ยง ล้อเล่น เช่นเคยคุ้น | แม้มัวมุ่น มักลามตามนิสัย |
| ไม่ลดหย่อน ผ่อนละ จังหวะใคร | มีแต่ให้ อัปยศ ประหยัดตาม |
| ที่แรงร้าย เริงร้อน อย่ารานตอบ | พอห่อหอบ หิ้วได้ อย่าหาบหาม |
| ที่เลี้ยวลด คดค้อม อย่าโค้งตาม | ที่แนวหนาม หนาเดิน อย่าบุกบัน |
| รู้ว่าพาล หาญห้าว อย่าก้าวก่อ | เข้าต้านต่อ โต้ตั้ง ประชันขัน |
| ถึงจวบเจียน จวนตัว จะพัวพัน | จะเกียดกัน ออกไป ให้ไกลทาง |
| สุนัขเล่น ไล่กัด สลัดหลีก | ปลดเปลื้องปลีก ไปล่แปลง อย่าแซงขวาง |
| อย่าคิดคบ ขบตอบ สุวาณวาง | จะระคาง ข้างอัป- มงคลมี |
| เรียนความรู้ เรียนได้ ด้วยใจรัก | อุปนิสัย ใฝ่สมัคร ไม่เมินหนี |
| ความเพียรเพิ่ม เติมต่อ ตั้งทวี | อย่าเลี่ยงลี้ หลีกทิ้ง สติตน |
| จะฝนทั่ง เป็นเข็ม ก็ฝนได้ | แต่อย่าให้ ละเพียร พึงหมั่นฝน |
| พร้อมทรัพย์สิน โภคา วิชาชน | อาศัยผล ความเพียร เป็นพื้นมา |
| ผู้เกียจคร้าน การเพียร อาภัพซ้ำ | เหมือนตักน้ำ ใส่ตะกร้า อย่าหวังหา |
| ว่าจะขัง ขั้งค้าง อย่างจินดา | เหลือปัญญา ที่จะคัด สันดานขบวน |
| จะหวีผม ดูพอสม กับส่วนเกล้า | พินิจเฝ้า ตามภูมิ พักตรสงวน |
| ถ้าเกินนัก มักเขา จะเย้ายวน | สำรวลสรวล เสซ้ำ ให้รำคาญ |
| อันสุรา พาพลอย อร่อยรส | แม้กินเพลิน เกินกำหนด ในอาหาร |
| เป็นเครื่องยอ้ม ปลอมแปลง แต่งสันดาน | พ้นประมาณ เมามาก มักงมงาย |
| จะกอบกิจ คิดก่อน ให้รอบคอบ | อย่าด่วนชอบ แต่ลำพัง ลำพองหมาย |
| แม้เพลี่ยงพล้ำ ดังดุจ ประจานกาย | ให้ก่อร้าย เกิดโรค กำเริบรัน |
| สันดานชอบ เช่นเชื้อ เหมือนสื่อชัก | จะดัดจิต คิดหัก ไม่เหหัน |
| เหมือนเช่นงู รู้ตีน พวกเดียวกัน | อันฝูงไก่ ไก่นั้น ย่อมเห็นนม |
| อันเหล่าโจร โจรย่อม จะรู้เลศ | ตามประเภท พรรคพวก นิยมสม |
| ส่วนพวกปราชญ์ ปราชญ์ย่อม สมาคม | ตามอารมณ์ ร่วมรัก เจริญใจ |
| ไม่แผกผัน ชั้นเชิง ชาติชนิด | ตามจริต หรือจะร้าง แรมนิสัย |
| ไม่กลับเกลื่อน เคลื่อนคลาด สังวาสไกล | ย่อมเป็นไป ตามสมัคร กระมลตน |
| มณทกสถิตย์ นิตย์เนา ในสะโรช | ประทุมโชค ช่อช้อย ตระการหน |
| แบ่งเกสร ร่อนโรย วารีวน | มิได้ยล รู้รส เรณูมาลย์ |
| ภมรเนา เขาเขิน เนินทุเรศ | บินประเวศ มาแสวง นิวัตสถาน |
| เหมือนชนเฉา เนาสำนัก เมธาจารย์ | มิได้พาน พบรส ธรรมนิพนธ์ |
| ปรีชาชาติ มาดอยู่ ให้ไกลถิ่น | ก็ไม่สิ้น ควรเพียร ที่ขวายขวน |
| เพราะอยากรู้ สู้ลำบาก ลำบนตน | เที่ยวหาผล เพื่อสุข ไม่เสื่อมทราม |
| สุวรรณหงส์ หลงระเริง ลานฉงน | เข้าปะปน ปวงกา พาหยาบหยาม |
| พาลายเลือน เลื่อนลด หมดสีงาม | ถึงไม่ทราม ก็เหมือนเสื่อม ราศีทรง |
| สีหราช ยาตรเยื้อง เข้าเคียงคู่ | กับโดผู้ ต่างพวก พิศวง |
| สินธพเรียง เคียงลา ประลาดพงศ์ | ถึงจะคง เป็นอาชา ไม่น่ายล |
| นักปราชญ์สู่ หมู่พาล พำนักพัก | ใช่สำนัก ที่จะเนา สำนึงหน |
| ถึงรู้ธรรม จำเหมือน ให้เตือนตน | เพราะต่างคน ต่างนิสัย นิยมยิน |
| อันเงินทอง ปองเพียง อสรพิษ | ประจงจิต จองคะเน คะนึงถวิล |
| เป็นที่มาด อาจใจ อยู่อาจิณ | นิยมยิน อยากจะได้ ทุกใจคน |
| เหล่าพาลร้าย ไพรี ผรุสจิต | ย่อมปองคิด คอยปอง ประสงค์ผล |
| ดูยิ่งยาก มากอย่าง ระวังตน | พึงตรองยล ดูอย่า ชะล่าใจ |
| ควรประกอบ ขอบเขื่อน เขตจังหวัด | ยั้งประหยัด ยลท่า อัชฌาสัย |
| เช่นวิถึ ที่สถิตย์ สถานใด | สำนักใน เนานึก อย่ามัวมุฬห์ |
| พยัคฆ์ผอม ตรอมกาย กระหายเหยื่อ | ไม่ควรเผื่อ แผ่จิต ให้ชิดคุ้น |
| หากเมตตา อารี มีการุญ | จะเจือจุน ก็อย่าใกล้ มิใช่การ |
| พาละชาติ ยากจะอาจ รู้คุณคิด | ทุกจริต หรือจะจง จำนงสมาน |
| ล้วนโทษทุกข์ คลุกกลั้ว มัวสันดาน | ปูนเบียบปาน ไปด้วยผล ทุพลใจ |
| ประหยัดรั้ง รั้งรอ ระวังผิด | คะนึงคิด ข้อเหตุ ให้ควรไข |
| อารีรอบ ชอบเล่ห์ คะเนใน | ให้แน่ใจ ตามจริต ชนิดชน |
| ร่ำกล่าวกลั่น สรรกลอน กลบท | สังเขปพจน์ เผยแสดง แถลงนุสนธ์ |
| โดยสารสอน งอนงาม ตามยุบล | เบื้องนิพนธ์ พากย์ประเภท พิบูลประพันธ์ |
| เฉกสังคีต ดัดสี ดนตรีกล่อม | บรรเลงถนอม ถนิมโสต สงวนขวัญ |
| เพียงประทิน กลิ่นปรุง จรุงจันทร | เฉลิมสรรพ์ ศุภอัตถ์ สวัสดี |
| ต่างแว่นแก้ว แผ้วผ่อง ประไพพิศ | ส่องพินิจ กายสกนธ์ ตระการฉวี |
| สำเหนียกสำเนา เงาประจง ประจำมี | ขอสมมุต ยุติที เท่านี้เอย |
